SỰ Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC TRÊN BỀ MẶT TRÁI ĐẤT VÀ HẬU QUẢ
(Trích Mùa xuân vắng lặng)
Theo Rây-cheo Ca-son (Rachel Carson)
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Sinh năm 1907, mất năm 1964.
- Tác giả là nhà động vật học, nhà nghiên cứu sinh vật biển người Mỹ và là người ủng hộ công cuộc bảo vệ môi trường thế giới. Bà đã đạt được một số giải thưởng tiêu biểu như National Book Award (1951), New York Zoological Society (1963),... Một số tác phẩm tiêu biểu: Under the Sea (Dưới làn gió biển), The sea Around Us (Biển quanh ta), The Edge of the Sea (Bờ biển),...
2. Tác phẩm
- Xuất xứ: Trích trong Mùa xuân vắng lặng, xuất bản lần đầu năm 1962.
- Thể loại:
- Đề tài:
- Bố cục: 3 phần:
+ Phần 1: Bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất.
+ Phần 2: Hóa chất thông qua nước len lỏi vào vòng tuần hoàn của tự nhiên.
+ Phần 3: Ảnh hưởng của hóa chất có trong nước đến con người.
II. Khám phá văn bản
1. Các thông tin trong văn bản
- Trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước được thể hiện rõ ở các vùng di trú hoang dã quốc gia tại Tu-li Lây-kơ (Tule Lake), Lâu-ơ Cla-mát (Lower Klamath), bang Ca-li-phoóc-ni-a (California) và Ấp-pơ Cla-mát Lây-kơ (Upper Klamath Lake), nằm trên đường biên giới của bang Ô-rê-gân (Oregon).
- Đưa ra cách thức hóa chất thông qua nước len lỏi vào vòng tuần hoàn của tự nhiên để gây ra sự ô nhiễm và cái chết của các loài chim lặn:
+ Chất độc của thuốc diệt muỗi DDD được tìm thấy ở những sinh vật nhỏ nhất, cô đặc lại và đi vào cơ thể của những loài động vật ăn thịt lớn hơn.
+ Cơ thể sinh vật phù du chứa khoảng 5 phần triệu thuốc trừ sâu, loài cá ăn thực vật sẽ tích lũy từ 40 đến 300 phần triệu hóa chất này trong cơ thể, và những loài ăn thịt sẽ lưu trữ gần như toàn bộ.
+ Quá trình này là một chuỗi con này ăn con kìa, loài cá lớn sẽ nuốt cá bé, cá bé sẽ nuốt động vật ăn cỏ cây, động vật ăn cỏ cây này sẽ nuốt sinh vật phù du, và loài sinh vật phù du bé nhỏ này lại hút chất độc có trong nước.
+ Chất độc không lưu lại trong hồ mà ăn sâu vào lớp cấu trúc của các sinh vật đang được nuôi dưỡng trong hồ. Hai mươi ba tháng sau khi quá trình xử lí bằng hóa chất này ngưng lại, loài phù du vẫn còn mang trên mình 5,3 phần triệu chất độc. Trong khoảng thời gian gần hai năm, bao nhiêu phù du đã sinh ra rồi chết đi nhưng chất độc vẫn được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác dù nó không còn tồn tại trong nước hồ. Nó tồn tại nhờ vào sự sống của những sinh vật trong hồ.
- Trình bày ảnh hưởng của hóa chất độc hại có trong nước đến sức khỏe con người:
+ Có nguy cơ không chỉ chất độc mà cả chất gây ung thư cũng được đưa vào nguồn nước công cộng.
+ Những thành phố nhận được nguồn nước uống từ các con sông sẽ có tỉ lệ người chết vì ung thư cao hơn nơi mà người dân nhận được nước uống từ nguồn ít bị ô nhiễm hơn như nước giếng.
+ Đất bị nhiễm độc do nồng độ a-xê-nít tăng lên theo số lượng thuốc trừ sâu sử dụng.
=> Mối quan hệ giữa nhan đề và nội dung văn bản: Nhan đề rất phù hợp và khái quát được nội dung của văn bản. Các thông tin đều hướng tới làm rõ thực trạng của ô nhiễm nguồn nước trên Trái Đất và hậu quả của vấn đề này.
2. Dữ liệu
Một số dữ liệu được đưa ra trong văn bản là dữ liệu thứ cấp, lấy từ những nghiên cứu đã được thực hiện:
+ Một nghiên cứu y học gần đây cho thấy DDD đã kiềm chế mạnh mẽ chức năng của vỏ thận ở người.
+ Tiến sĩ W. C. Hiếu-pơ, Viện Ung thư Quốc gia cảnh báo "nguy cơ mắc bệnh ung thư do việc sử dụng nước uống bị nhiễm hóa chất sẽ tăng đáng kể trong tương lai gần".
+ Một nghiên cứu được thực hiện tại Hà Lan vào đầu những năm 1950 cũng cho rằng nguồn nước bị ô nhiễm có nguy cơ gây ra bệnh ung thư.
+ A-xê-nít, một chất có trong môi trường và là nguyên nhân gây ra ung thư ở người, đã có mặt trong hai sự việc từng xảy ra.
3. Tính mới mẻ, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin trong văn bản
- Dữ liệu và thông tin trong VB có tính mới mẻ, cập nhật ở thời điểm nó ra đời (năm 1962) vì đã lần đầu tiên làm rõ những thiệt hại nghiêm trọng về môi trường sống do thuốc trừ sâu gây ra và bày tỏ sự quan ngại khi chính phủ Mỹ cho phép những hoá chất độc hại được sử dụng tràn lan trước khi chúng được đánh giá chính xác tác động đối với môi trường. Nhờ đó, năm 1972, thuốc trừ sâu sử dụng hoá chất DDT đã bị cấm sử dụng ở Mỹ. Dữ liệu được cung cấp trong văn bản cũng có độ tin cậy cao vì nó được mô tả, tổng hợp, diễn giải từ các nguồn dữ liệu sơ cấp có uy tín và giá trị, những bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất được trình bày rõ ràng; với những số liệu cụ thể.
4. Thái độ, quan điểm của người viết
- Tác giả trình bày bằng chứng về sự ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất để người đọc tin tưởng đây là một hiện tượng có thật, có ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và sức khoẻ con người, từ đó, người đọc sẽ dự đoán được những hậu quả nghiêm trọng mà nó gây ra. Việc trình bày theo kiểu này vừa đáp ứng mục đích chính là cung cấp thông tin cho người đọc về thực trạng ô nhiễm nguồn nước trên bề mặt Trái Đất và hậu quả vừa làm tăng tính thuyết phục, hấp dẫn cho văn bản.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Văn bản cung cấp cho người đọc thông tin về thực trạng ô nhiễm nguồn nước trên Trái Đất, cách thức hóa chất thông qua nước len lỏi vào vòng tuần hoàn của tự nhiên để gây ra sự ô nhiễm và cái chết của loài chim lặn. Từ đó cho thấy ảnh hưởng của hóa chất độc hại có trong nước đến sức khỏe con người.
2. Nghệ thuật
- Bố cục rõ ràng, mạch lạc.
- Sử dụng bằng chứng, dữ liệu đáng tin cậy.
- Các thông tin được sắp xếp theo trật tự logic, dễ theo dõi.
