Nam châm SVIP

I. NAM CHÂM LÀ GÌ?

Từ xa xưa, con người đã phát hiện ra một số loại đá có tính chất hút được các vật bằng sắt. Chúng gọi là đá nam châm hay đá dẫn đường vì có thể được dùng để chỉ phương hướng.

Ngày nay, nam châm được dùng phổ biến, chúng có hình dạng và kích thước khác nhau, tuỳ thuộc vào công dụng của chúng: nam châm thẳng, nam châm chữ U, nam châm viên,...

II. TÍNH CHẤT TỪ CỦA NAM CHÂM

Thí nghiệm 1:

Đưa thanh nam châm thẳng và nam châm chữ U lại gần các vật như: sắt, thép, đồng, nhôm, gỗ và vàng để quan sát khả năng bị hút của từng vật.

Nhận xét:

• Nam châm hút sắt và thép, không hút đồng, nhôm, gỗ, vàng.
• Các vật liệu đặt ở hai đầu thì bị hút mạnh nhất.

Thí nghiệm 2:

• Đặt một kim nam châm tự do nằm cân bằng trên mũi nhọn, quan sát hướng của hai đầu kim khi kim ổn định.
• Sau đó, xoay nhẹ kim lệch khỏi vị trí ban đầu rồi buông tay, tiếp tục quan sát hướng chỉ của kim khi nó trở lại trạng thái cân bằng.

Khi để kim nam châm tự do, một đầu của kim nam châm luôn chỉ hướng Bắc (gọi là cực Bắc) và đầu kia luôn chỉ hướng Nam (gọi là cực Nam).

III. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM

Thí nghiệm:

• Treo thanh nam châm A vào giá đỡ bằng một sợi dây mảnh.
• Khi thanh nam châm A nằm yên, đưa cực bắc của thanh nam châm B khác lại gần cực bắc của thanh nam châm A. Quan sát xem hai cực này đẩy hay hút nhau.
• Làm tương tự nhưng đưa cực nam của thanh nam châm B lại gần cực bắc của thanh nam châm A.

Khi đặt hai nam châm lại gần nhau, hai từ cực khác tên hút nhau, hai từ cực cùng tên đẩy nhau.

IV. ĐỊNH HƯỚNG CỦA MỘT KIM NAM CHÂM TỰ DO

Thí nghiệm:

• Đặt một kim nam châm tự do gần một nam châm thẳng, quan sát hướng chỉ của kim.
• Khi đẩy kim lệch khỏi hướng đó rồi buông tay, kim không quay về hướng ban đầu.
• Hiện tượng này xảy ra tương tự tại nhiều vị trí khác nhau quanh nam châm thẳng.

Kim nam châm (nam châm thử) đặt gần nam châm sẽ chịu tác dụng của nam châm làm cho kim nằm theo một hướng xác định.