Bài học cùng chủ đề
Lý thuyết Bài 4. Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XVI đến giữa thế kỉ XIX SVIP
I. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH XÂM NHẬP ĐÔNG NAM Á CỦA THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY
1. Nguyên nhân
- Đông Nam Á là khu vực có vị trí địa lí chiến lược và giàu tài nguyên (như gia vị, khoáng sản, gỗ quý,...).
=> Trở thành đối tượng xâm lược của các nước tư bản phương Tây.
Hình 1. Bản đồ 11 nước Đông Nam Á
Câu hỏi:
@205878760555@
2. Tình hình cụ thể ở từng quốc gia
Tên nước | Quá trình thực dân phương Tây xâm nhập |
In-đô-nê-xi-a | - Thế kỉ XVI: Bồ Đào Nha chiếm một số đảo phía đông. - Hà Lan, Tây Ban Nha, Anh lần lượt xâm nhập. - Hà Lan hoàn tất việc chiếm toàn bộ nước này vào giữa thế kỉ XIX. |
Mã Lai (Ma-lai-xi-a) và Miến Điện (Mi-an-ma) | - Từ sau thế kỉ XVI: Anh, Hà Lan và Pháp cạnh tranh ảnh hưởng, từng bước can thiệp và chiếm đóng. |
Phi-líp-pin | - Giữa thế kỉ XVI: Tây Ban Nha xâm chiếm phần lớn lãnh thổ và thiết lập ách đô hộ suốt khoảng 350 năm. |
Ba nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia) | - Các nước như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh, Pháp đua nhau tìm cách tranh giành ảnh hưởng từ giữa thế kỉ XVI. |
Xiêm (Thái Lan) | - Thế kỉ XVI: Thương nhân châu Âu đã có mặt tại Xiêm. - Giữa thế kỉ XIX: Sau khi chiếm được Ấn Độ, một phần Mã Lai và Miến Điện, Anh bắt đầu xâm nhập Xiêm. |
Câu hỏi:
@201109993613@
Hình 2. Quân đội Anh trong chiến tranh xâm lược Mi-an-ma (Tranh minh họa)
II. TÌNH HÌNH ĐÔNG NAM Á DƯỚI ÁCH THỐNG TRỊ CỦA THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY
- Thực dân phương Tây không chỉ áp đặt sự thống trị về chính trị mà còn làm thay đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hóa và xã hội của khu vực.
1. Chính trị
- Các chính quyền bản địa hoặc đầu hàng, hoặc bị phụ thuộc vào thực dân.
- Bộ máy quản lí từ trung ương đến địa phương đều do quan chức thực dân kiểm soát.
Hình 3. Chính sách "chia để trị" gây ra mâu thuẫn nội bộ dân tộc
2. Kinh tế
- Tăng cường vơ vét tài nguyên, bóc lột sức lao động của người dân bản xứ.
- Không đầu tư vào công nghiệp nặng, mà chỉ phát triển công nghiệp nhẹ phục vụ lợi ích của thực dân (chế biến gỗ, nông sản, khoáng sản...).
- Mở rộng giao thông (đường sắt, đường bộ, bến cảng) để phục vụ vận chuyển hàng hóa và quân sự.
- Cướp đoạt ruộng đất lập đồn điền, ép buộc bản địa nhượng đất khai hoang.
Hình 4. Nông nghiệp lạc hậu ở Việt Nam thời Pháp thuộc
Câu hỏi:
@205878761412@
3. Văn hóa
- Văn hóa phương Tây tràn vào làm mai một các giá trị văn hóa truyền thống.
- Nhiều nơi xảy ra xung đột văn hóa - tôn giáo (điển hình là Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a).
- Thực dân thực hiện chính sách đồng hóa và ngu dân để dễ cai trị.
4. Xã hội
- Xã hội bị phân hóa sâu sắc:
+ Một bộ phận quý tộc bản địa trở thành tay sai, giúp thực dân bóc lột nhân dân.
Hình 5. Quan lại địa phương thân Pháp ở Việt Nam
+ Nông dân bị bần cùng hóa, mất ruộng đất, gánh thuế nặng nề, phải đi làm thuê.
+ Giai cấp tư sản dân tộc, công nhân, tiểu tư sản trí thức xuất hiện và dần trở thành lực lượng chống thực dân.
Câu hỏi:
@205878762553@
III. CUỘC ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á CHỐNG THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY TỪ NỬA SAU THẾ KỈ XVI ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XIX
1. In-đô-nê-xi-a
- Sau khi bị Hà Lan đô hộ, nhiều cuộc khởi nghĩa lớn đã bùng nổ:
+ Tơ-ru-nô Giê-giô (1675).
+ Su-ra-pa-tít (1683 - 1719).
+ Đi-pô-nê-gô-rô (1825 - 1830).
- Tuy nhiên, tất cả đều bị thất bại do lực lượng còn yếu và thiếu liên kết.
Hình 6. Hoàng tử Đi-pô-nê-gô-rô và quân đội bị Hà Lan đàn áp
2. Phi-líp-pin
- Năm 1521, người dân đảo Mác-tan dưới sự lãnh đạo của La-pu-la-pu đã kháng cự lại thực dân Tây Ban Nha ngay khi họ vừa đến.
- Đến thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh tiếp tục lan rộng, tiêu biểu như:
+ Khởi nghĩa Nô-va-lét (1823).
+ Khởi nghĩa Khơ-rút-xơ (1844).
Hình 7. Tranh vẽ chiến binh Hồi giáo Mo-ro chống Tây Ban Nha
3. Miến Điện
- Trong cuộc xâm lược đầu tiên (1824 - 1826), tướng Ban-đu-la lãnh đạo quân đội Miến Điện kháng cự quyết liệt.
- Dù thất bại sau khi ông hi sinh (1825), nhưng tinh thần chống ngoại xâm vẫn được duy trì.
Câu hỏi:
@205878763874@