Lý thuyết Bài 3. Cách mạng công nghiệp (nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX) SVIP

I. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP ANH

1. Hoàn cảnh

- Giữa thế kỉ XVIII, nước Anh có đủ điều kiện để phát triển công nghiệp: Vốn đầu tư, lao động và nền kĩ thuật tiên tiến.

=> Anh là nơi đầu tiên diễn ra Cách mạng công nghiệp.

2. Thành tựu nổi bật

a. Ngành dệt:

- Năm 1764: Máy kéo sợi Gien-ni ra đời, giúp tăng năng suất sợi vải.

Hình 1. Máy kéo sợ Gien-ni

- Năm 1769: Ác-rai chế tạo máy kéo sợi chạy bằng sức nước.

- Năm 1771: Xưởng dệt đầu tiên xây dựng tại Man-chét-xtơ.

- Năm 1785: Các-rai phát minh máy dệt giúp tăng tốc độ sản xuất gấp 39 lần.

b. Máy hơi nước:

- Năm 1784: Giêm Oát phát minh máy hơi nước, cho phép xây dựng nhà máy ở mọi nơi, không phụ thuộc vào thủy năng.

Hình 2. Máy hơi nước đượ Giêm Oát phát minh năm 1784

c. Giao thông - vận tải:

- Năm 1814: Xti-phen-xơn chế tạo thành công đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước.

Hình 3. Tranh vẽ của một đầu máy xe lửa hơi nước

- Năm 1825: Tuyến đường sắt đầu tiên nối Man-chét-xtơ - Li-vơ-pun được khánh thành.

- Đến 1850: Mạng lưới đường sắt ở Anh đã dài tới 10.000 km.

=> Nhờ cuộc cách mạng công nghiệp, Anh từ một nước nông nghiệp trở thành nước công nghiệp phát triển nhất thế giới bấy giờ.

II. CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LAN RA CÁC NƯỚC CHÂU ÂU VÀ MỸ

1. Pháp

- Bắt đầu từ năm 1830 với ngành công nghiệp nhẹ.

- Giai đoạn 1850 - 1870 mở rộng sang công nghiệp nặng.

- Kinh tế phát triển mạnh, đứng thứ hai thế giới sau Anh.

Hình 4. Tranh minh họa máy hơi nước lớn trong các công xưởng

2. Đức

- Diễn ra từ những năm 1840.

- Tập trung vào công nghiệp nặng như luyện kim và hóa chất.

- Đến năm 1871 (sau khi thống nhất), Đức trở thành một cường quốc công nghiệp.

Hình 5. Nhà máy ở Đức vào thế kỉ XIX

3. Mĩ

- Công nghiệp hóa sớm nhờ mối quan hệ chặt chẽ với Anh.

- Tiêu biểu là hai phát minh: Máy tách hạt bông (1793) và máy gặt bông (1831).

Hình 6. Hình ảnh người lao động sử dụng máy tách hạt bông

- Công nghiệp đường sắt, luyện kim, đóng tàu phát triển mạnh.

- Giữa thế kỉ XIX, Mĩ đứng thứ tư thế giới về sản lượng công nghiệp.

III. TÁC ĐỘNG CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP

1. Tích cực

- Thay đổi cách thức sản xuất: từ thủ công sang máy móc, nâng cao năng suất lao động.

- Làm xuất hiện nhiều khu công nghiệp và đô thị lớn.

- Chuyển xã hội loài người từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp.

- Tác động xã hội:

+ Giai cấp tư sản trở thành tầng lớp thống trị, giàu có nhờ làm chủ máy móc và nhà máy.

+ Giai cấp vô sản hình thành và ngày càng đông. Họ là những người lao động làm thuê, bị bóc lột nên bắt đầu tổ chức đấu tranh đòi quyền lợi.

2. Hạn chế và tiêu cực

- Gây ô nhiễm môi trường do khói bụi công nghiệp.

- Phụ nữ và trẻ em bị bóc lột nặng nề trong lao động.

Hình 7. Lao động của trẻ em trong nhà máy

- Dẫn đến sự xâm chiếm thuộc địa, cạnh tranh tài nguyên giữa các nước tư bản.