Lý thuyết Bài 11. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội khu vực Đông Nam Á (phần 2) SVIP

III. DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI

1. Dân cư

* Quy mô và tốc độ tăng dân số:

- Đông Nam Á có dân số đông, chiếm khoảng 8,6% dân số toàn thế giới (năm 2020).

- Tỉ lệ tăng tự nhiên có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao, tạo nên nguồn dân số lớn. 

Quy mô và tỉ lệ gia tăng tự nhiên của dân số khu vực Đông Nam Á giai đoạn 2000 - 2020

⇒ Hình thành thị trường tiêu thụ rộng, thu hút đầu tư và thúc đẩy phát triển kinh tế.

- Hạn chế do quy mô dân số lớn:

+ Nâng cao chất lượng cuộc sống.

+ Giải quyết việc làm.

+ Bảo vệ môi trường.

* Cơ cấu dân số:

- Theo giới tính: Khá cân bằng (năm 2020: nam chiếm 49,98%, nữ chiếm 50,02%).

- Theo tuổi: 

+ Dân số trẻ, tạo nên nguồn lao động dồi dào. 

+ Một số nước trong khu vực đang bước vào quá trình già hóa dân số.

Cơ cấu dân số theo tuổi của khu vực Đông Nam Á năm 2000 và 2020 (Đơn vị: %)

⇒ Đặt ra yêu cầu phát triển các chính sách an sinh xã hội và chăm sóc y tế.

* Thành phần dân tộc: Có nhiều nhóm dân tộc khác nhau, tạo nên sự đa dạng về văn hóa và lối sống.

+ Ở khu vực lục địa, có các dân tộc như: Việt, Thái, Miến Điện,...

+ Ở khu vực hải đảo, người Mã Lai là dân tộc lớn nhất.

Người dân Mã Lai trong trang phục truyền thống

+ Người Hoa sống rải rác toàn khu vực nhưng tập trung nhiều ở hải đảo.

⇒ Làm phong phú thêm tập quán sản xuất và sinh hoạt văn hóa của khu vực.

* Mật độ và phân bố dân cư:

- Dân cư sinh sống đông đúc, mật độ trung bình khoảng 149 người/km² (năm 2020).

- Dân cư tập trung đông ở đồng bằng và vùng ven biển.

- Các vùng núi thường có dân cư thưa thớt.

- Mật độ dân số cao nhất: Xin-ga-po (8 019 người/km²); thấp nhất: Lào (31 người/km²).

* Đô thị hóa:

- Tỉ lệ dân thành thị chưa cao (49,9% năm 2020), có sự phân hóa giữa các quốc gia.

- Xu hướng đô thị hóa đang tăng nhanh tại một số nước như Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a.

- Khu vực có nhiều siêu đô thị lớn như:

+ Ma-ni-la (Phi-líp-pin).

Một góc Ma-ni-la - Thủ đô của Phi-líp-pin

+ Băng Cốc (Thái Lan).

+ Gia-các-ta (In-đô-nê-xi-a).

- Tác động:

+ Góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thu hút dân cư và lao động.

+ Tuy nhiên, một số đô thị đang đối mặt với tình trạng quá tải về hạ tầng, thiếu việc làm, nhà ở và dịch vụ cơ bản.

2. Xã hội

a. Đặc điểm:

- Văn hóa – phong tục tập quán: Đa dạng nhưng có nhiều nét tương đồng → thuận lợi cho hợp tác phát triển.

Lễ hội Văn hóa Đông Nam Á đặc sắc

- Tôn giáo phong phú: Thiên Chúa giáo, Phật giáo, Hồi giáo, Ấn Độ giáo,...

- Mức sống không đồng đều:

+ Giữa các quốc gia và các bộ phận dân cư trong một nước còn chênh lệch.

+ Một số quốc gia có mức sống cao: Xin-ga-po, Bru-nây.

- Tình hình chính trị – xã hội tương đối ổn định.
b. Vai trò:

- Nền tảng cho hợp tác khu vực và phát triển kinh tế – xã hội.

- Ổn định chính trị – xã hội là điều kiện quan trọng để thu hút đầu tư, hội nhập quốc tế, tương tự như một số nước trong EU (Liên minh châu Âu).