Lý thuyết Bài 1. Cách mạng tư sản Anh và chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ SVIP

I. CÁCH MẠNG TƯ SẢN ANH

1. Nguyên nhân

a. Nguyên nhân sâu xa:

- Về kinh tế:

+ Đầu thế kỉ XVII, nền kinh tế của Anh đứng đầu châu Âu.

+ Nghề nuôi cừu phát triển mạnh nhờ ngành dệt len dạ.

+ Nhiều quý tộc nhỏ và địa chủ bắt đầu kinh doanh kiểu tư bản: Họ rào đất, đuổi tá điền để lấy đất chăn nuôi. => Trở thành quý tộc mới.

+ Nông dân bị mất đất, không còn cách mưu sinh. => Phải đi làm thuê, dần trở thành công nhân.

Hình 1. Tình trạng rào cướp ruộng đất tại Anh (Tranh minh họa)

- Về xã hội:

+ Xã hội Anh bị phân hóa sâu sắc:

• Một bên là vua và giới quý tộc phong kiến.
• Một bên là tư sản, quý tộc mới, nông dân và dân thành thị.
• Giai cấp tư sản và quý tộc mới giàu lên nhanh chóng, nhưng bị cấm tham gia chính trị, bị vua và quý tộc phong kiến kìm hãm.

=> Những mâu thuẫn này dẫn tới cuộc cách mạng nhằm lật đổ chế độ phong kiến, xây dựng xã hội tư bản chủ nghĩa.

b. Nguyên nhân trực tiếp:

- Năm 1640, vua Sác-lơ I triệu tập Quốc hội (đa số là tư sản và quý tộc mới) để xin tăng thuế do cần tiền để đàn áp khởi nghĩa Xcốt-len. => Mâu thuẫn giữa các tầng lớp ngày càng gay gắt.

- Đầu năm 1642, vua bỏ chạy lên phía Bắc Luân Đôn để chuẩn bị tấn công Quốc hội.

- Tháng 8 - 1642, vua tuyên chiến với Quốc hội. => Cách mạng tư sản chính thức bùng nổ.

Hình 2. Mâu thuẫn chính trị gay gắt là bùng nổ cách mạng (Tranh minh họa)

2. Diễn biến chính

- 8 - 1642: Cách mạng tư sản Anh bùng nổ.

- 30 - 1 - 1649: Vua Sác-lơ I bị xử tử, nước Anh trở thành nền cộng hòa.

- 1653: Thiết lập chế độ Bảo hộ công do Crôm-oen đứng đầu.

- Sau 1653: Chế độ quân chủ được phục hồi tạm thời.

- 1688 - 1689: Diễn ra cuộc chính biến, tư sản và quý tộc mới thỏa hiệp với phong kiến. => Thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

Hình 3. Cách mạng tư sản Anh giữa thế kỷ XVII

2. Kết quả, ý nghĩa, tính chất và đặc điểm chính

a. Kết quả - Ý nghĩa::

- Chế độ quân chủ chuyên chế bị lật đổ.

- Mở đầu cho thời kỳ cách mạng tư sản ở châu Âu.

Hình 4. Cách mạng tư sản là cuộc đấu tranh giành chính quyền về tay giai cấp tư sản (Ảnh minh họa)

b. Tính chất:

- Cách mạng tư sản không triệt để

+ Không xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến.

+ Không giải quyết quyền lợi ruộng đất cho nông dân.

c. Đặc điểm chính:

- Do tư sản và quý tộc mới cùng lãnh đạo.

- Diễn ra dưới hình thức nội chiến.

- Kết thúc bằng việc thiết lập chế độ quân chủ lập hiến - một dạng kết hợp giữa nhà vua và Quốc hội.

II. CHIẾN TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP CỦA 13 THUỘC ĐỊA ANH Ở BẮC MỸ

1. Nguyên nhân chiến tranh và sự hình thành Hợp chúng quốc Mỹ

a. Nguyên nhân sâu xa:

- Đầu thế kỉ XVIII, 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ được thực dân Anh thành lập.

- Các thuộc địa phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa, nhưng bị Anh kiềm chế:

+ Cấm buôn bán tự do.

+ Đặt nhiều loại thuế.

=> Mâu thuẫn ngày càng lớn giữa nhân dân thuộc địa (tư sản, chủ nô, nông dân, nô lệ,…) với thực dân Anh.

Hình 5. Mười ba thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ (thể hiện bằng màu đỏ) năm 1775

b. Nguyên nhân trực tiếp:

- 12 - 1773: Nhân dân cảng Bô-xtơn phản đối chính sách thuế bằng cách tấn công 3 tàu chở chè của Anh. Thực dân Anh đáp trả bằng cách phong tỏa cảng Bô-xtơn và ban hành luật hà khắc.

- 4 - 1775: Chiến tranh chính thức bùng nổ giữa 13 thuộc địa và chính quốc Anh.

2. Diễn biến chính

- 12 - 1773: Vụ "chè Bô-xtơn".

- 4 - 1775: Chiến tranh bắt đầu.

- 7 - 1776: Thông qua Tuyên ngôn Độc lập, thành lập Hợp chúng quốc Mĩ.

- 10 - 1777: Thắng lợi tại Xa-ra-tô-ga. → Bước ngoặt quan trọng.

- 10 - 1781: Quân Anh bị đánh bại tại I-oóc-tao. → Chiến tranh kết thúc.

- 1783: Ký Hòa ước Pa-ri. → Anh chính thức công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa.

Hình 6. Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ

3. Kết quả, ý nghĩa, tính chất và đặc điểm chính

a. Kết quả - Ý nghĩa:

- Giành được độc lập từ tay thực dân Anh.

- Thành lập quốc gia mới: Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.

- Mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mỹ.

- Góp phần thúc đẩy các phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.

Hình 7. Tuyên ngôn Độc lập của Hợp chúng quốc Mỹ (1776)

b. Tính chất:

- Là cuộc cách mạng tư sản:

+ Đánh đổ chế độ thực dân.

+ Thành lập nhà nước cộng hòa.

+ Do tư sản và chủ nô lãnh đạo.

=> Ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh giành độc lập ở nhiều quốc gia (cuối thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XX).

c. Đặc điểm chính:

- Diễn ra dưới hình thức một cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc.

- Thiết lập chế độ cộng hòa tổng thống.

- Do tư sản và chủ nô đứng đầu.