I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
− Tên đầy đủ: Nikolay Vasilyevich Gogol.
− Sinh ngày 20 tháng 3 năm 1809, mất ngày 21 tháng 2 năm 1852.
− Ông là một văn sĩ, một nhà soạn kịch, phê bình gia người Nga gốc Ukraina − Ba Lan.
− Sự nghiệp: Ông đã cống hiến cho văn học Nga và thế giới hàng chục tác phẩm kiệt xuất với rất nhiều bí ẩn riêng tư và đầy tính thời đại. Gô-gôn được coi là nhà văn hiện thực đầu tiên của ngôn ngữ Nga, và là người dẫn đầu của Trường phái Tự nhiên.
− Các tác phẩm tiêu biểu: Người tù binh Kavkaz; Nhật ký một người điên; Cái mũi; Quan thanh tra; Chiếc áo khoác; Những linh hồn chết,...
2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác
b. Bối cảnh của đoạn trích
Thị trưởng hốt hoảng thông báo với các quan chức và cảnh sát rằng một quan thanh tra bí mật sắp đến kiểm tra thành phố. Cả bọn hoang mang tìm cách đối phó. Đúng lúc đó, hai quý tộc địa phương báo tin người đang trọ tại khách sạn – Khlét-xta-cốp – chính là vị thanh tra.
Thị trưởng lập tức đến đón tiếp, mời hắn về nhà nghỉ. Khlét-xta-cốp vốn đang túng thiếu vì ăn chơi hoang phí, liền “nhập vai” thanh tra mà không chút ngần ngại. Hắn được đãi ngộ hậu hĩnh, dẫn đi thăm các công sở, ăn uống linh đình, và dễ dàng vay tiền từ các quan chức.
Không chỉ vậy, hắn còn tán tỉnh vợ và con gái thị trưởng, thậm chí được hứa gả con gái cho. Tuy nhiên, sự thật nhanh chóng bị phanh phui khi chủ sự bưu điện phát hiện hắn chỉ là kẻ mạo danh.
c. Vị trí đoạn trích
d. Phong cách cổ điển
− Vở kịch Quan thanh tra là một trong những vở hài kịch tiêu biểu được sáng tác theo phong cách cổ điển.
− Phong cách cổ điển:
+ Một khuynh hướng văn học phát triển rực rỡ ở nước Pháp từ thế kỉ XVII đến đầu thế kỉ XIX, dựa trên nền tảng triết học duy lí.
+ Xây dựng hình tượng lý tưởng − con người đặt lý trí lên trên tình cảm, sống vì lợi ích quốc giam dòng họ. Đồng thời, lên án và phê phán những con người chạy theo dục vọng, bản năng.
+ Nhân vật thường có tính cách rõ nét, ít biến đổi; sự thay đổi của hoàn cảnh chỉ đóng vai trò làm nổi bật đặc điểm ấy.
+ Các tác giả tiêu biểu cho phong cách cổ điển gồm: Coóc-nây, Ra-xin, Mô-li-e, La Phông-ten, Boa-lô,...
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Đề tài, chủ đề
− Đề tài:
− Chủ đề:
2. Tình huống và xung đột kịch
− Tình huống trong hài kịch là tình thế, hoàn cảnh đặc biệt khiến cho mâu thuẫn, xung đột và tính cách của nhân vật chuyển từ trạng thái tĩnh, tiềm ẩn sang trạng thái được bộc lộ.
− Xung đột hài kịch là sự va chạm, xô đẩy giữa những tư tưởng, quan điểm, hành động có khuynh hướng đối lập, mâu thuẫn nhau, thường dẫn đến những tình huống trớ trêu, gây cười cho khán giả. Trong đoạn trích này, ta có thể thấy được những xung đột sau:
+ Xung đột giữa các quan chức của thị trấn với Khlét-xta-cốp: Vì lầm tưởng Khlét-xta-cốp là quan thanh tra bí mật nên các quan chức đã không ngừng lấy lòng anh, nhưng họ không ngờ rằng những hành vi, thái độ của họ đều bị Khlét-xta-cốp bóc trần trong bức thư gửi cho bạn của mình.
+ Xung đột giữa các quan chức với nhau: Sự xuất hiện của Khlét-xta-cốp đã khiến cho những quan chức này cạnh tranh và bất đồng ngầm với nhau trong quá trình lấy lòng Khlét-xta-cốp. Điều này cho thấy sự ích kỷ, ganh đua của họ. Mãi cho đến khi họ biết Khlét-xta-cốp không phải là quan thanh tra, họ mới tá hỏa ra là mình đã bị lừa không biết bao nhiêu tiền của. Lúc này họ lại cho thấy hành vi che đậy, giấu diếm, đê hèn của họ khi không dám nhìn nhận những thói hư tật xấu của mình. Và càng về cuối, xung đột này càng trở nên sâu sắc hơn khi họ bắt đầu quay ra đổ lỗi cho nhau.
