3. Nhân vật
− Các quan chức được miêu tả trong thư của Khlét-xta-cốp là:
− Hành động, thái độ của các nhân vật khi họ đọc bức thư của Khlét-xta-cốp:
− Kết thư, Khlét-xta-cốp còn nhấn mạnh rằng "... chúng nó đều quý khách và tốt bụng cả".
=> Quan chức được miêu tả với những nét phẩm chất thật ti tiện và đáng xấu hổ. Người thì ngu dốt, kẻ thì bần tiện, đê hèn và tất cả bọn họ đều không dám nhìn thẳng vào khía cạnh xấu xí của mình, mà chỉ xăm xăm tìm cách biện bạch, đổ lỗi, hay tỏ ra tức giận cho có khi được Khlét-xta-cốp nhắc đến trong thư của anh. Đặc biệt sự nhấn mạnh cuối thư của Khlét-xta-cốp như để khắc họa nổi bật hơn sự đối lập giữa cái tốt với cái xấu trong những vị quan chức kia. Cái tốt được nhắc đến dường như không làm cho họ tốt đẹp hơn mà càng khiến cho nhân vật hiện rõ hơn cái xấu xa, đê tiện của mình.
4. Ngôn ngữ
− Ngôn ngữ của vở kịch được thể hiện rất rõ thông qua những phương diện ngôn ngữ như đối thoại, độc thoại, bàng thoại, chỉ dẫn sân khấu. Cụ thể:
+ Đối thoại: Cuộc trò chuyện của các quan chức.
+ Độc thoại:
+ Bàng thoại:
+ Chỉ dẫn sân khấu:
5. Thủ pháp trào phúng
− Thủ pháp trào phúng được thể hiện qua các phương diện sau:
+ Nhân vật trào phúng: Một hệ thống quan liêu, tham nhũng, hối lộ của một thị trấn; đặc biệt là nhân vật chính − vốn là một kẻ không ra gì, nay lại được đón tiếp nồng hậu, tung hô.
+ Tình huống kịch trào phúng: Các quan chức nhầm lẫn một kẻ lừa đảo là quan thanh tra và sự đút lót, tiếp đãi, nịnh bợ hay sự che đậy, trốn tránh, đổ lỗi, hoảng sợ kinh hãi đến lố bịch của họ.
+ Kết thúc trào phúng: Cảnh tượng "hóa đá" của các quan chức, cùng gia quyến của họ khi quan thanh tra thật đến và yêu cầu gặp mặt họ.
=> Thủ pháp trào phúng đã được Gô-gôn vận dụng triệt để không chỉ tạo ra tiếng cười trào phúng ở góc độ nhân vật hay tác phẩm mà còn trực tiếp đánh một đòn mạnh mẽ, quyết liệt trước một hệ thống quan chức chuyên quyền, tham nhũng và đê hèn trong bộ máy hành chính của nước Nga lúc bấy giờ.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Tác phẩm Quan thanh tra của Gô-gôn không chỉ mang đến tiếng cười mà còn đặt ra một câu hỏi lớn về đạo đức và trách nhiệm của những người nắm quyền trong xã hội. Chính tư tưởng này đã giúp cho vở kịch trở thành một tác phẩm kinh điển về vấn đề quan trọng của đời sống, xã hội ở mọi thời kì.
2. Nghệ thuật
− Thủ pháp trào phúng được sử dụng một cách nhuần nhuyễn, sâu sắc.
− Sử dụng đa dạng kiểu lời thoại: Độc thoại, đối thoại, bàng thoại và lời chỉ dẫn sân khấu.
