I. Tìm hiểu chung
1. Thể loại
2. Hoàn cảnh sáng tác
Bài thơ được Bác Hồ viết vào mùa xuân năm 1947, sau một năm quân ta tạm rút khỏi thủ đô Hà Nội để lên núi rừng bạt ngàn Việt Bắc, lặp căn cứ làm cuộc trường kì kháng chiến chín năm chống thực dân Pháp.
3. Phương thức biểu đạt
II. Tìm hiểu chi tiết
1. Những yếu tố về mặt hình thức của bài thơ
Dòng | Tiếng thứ hai | Tiếng thứ tư | Tiếng thứ sáu | Tiếng thứ bảy |
1 | B | T | B | B (vần) |
2 | T | B | T | B (vần) |
3 | T | B | T | T |
4 | B | T | B | B (vần) |
5 | B | T | B | T |
6 | T | B | T | B (vần) |
7 | T | B | T | T |
8 | T | T | T | B (vần) |
=> Nhận xét:
- Luật thơ:
- Vần:
- Đối luật, đối niêm: Dựa vào việc xét sự phối thanh giữa các câu thơ trong mỗi liên (xét luật) và giữa các liên với nhau (xét niêm), chúng ta có thể kết luận rằng bài thơ đối niêm , đối luật rất chuẩn xác, chặt chẽ, tuân thủ luật thơ của thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
- Cách ngắt nhịp: Bài thơ này chủ yếu là ngắt nhịp lẻ. Ví dụ: Cảnh rừng Việt Bắc/ thật là hay,.
2. Những yếu tố về mặt nội dung của bài thơ
a. Khung cảnh thiên nhiên và bức tranh sinh hoạt
- Ở sáu dòng thơ đầu, chủ thể trữ tình cảm nhận và miêu tả bức tranh thiên nhiên, phong thái sinh hoạt của con người kháng chiến với giọng đùa vui, lạc quan. Qua cái nhìn của Người, cảnh rừng Việt Bắc hiện lên với không gian sống động, rộn tiếng "Vượn hót chim kêu"; lối sống bình dị, mộc mạc gắn với những món ăn dân dã "ngô nếp nướng", "chén thịt rừng quay"; không gian yên bình với "Non xanh, nước biếc". Không gian ấy khiến thi nhân như say sưa, chìm đắm trong nó. Phải là người có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế mới có thể cảm nhận được hết cái hay, cái đẹp của cảnh rừng Việt Bắc, để tâm hồn và trái tim vượt lên trên thực tại nhiều thiếu thốn, khó khăn, gian khổ.
- Các cụm tính từ, cụm động từ nhấn mạnh điều đó: “thật là hay”, “... thì mời...”, “... thường chén...” “tha hồ dạo”, “mặc sức say”; “non xanh, nước biếc”, “rượu ngọt, chè tươi”,... Vượt lên trên thực tế thiếu thốn, gian khổ, tác giả vẫn ung dung, tự tại, với phẩm chất nghệ sĩ và tinh thần lạc quan, tác giả vẫn làm thơ và dùng thơ ca để truyền niềm vui, tinh thần lạc quan đến mọi người.
b. Tình cảm của nhân vật trữ tình
- Chủ thể trữ tình:
- Qua hai dòng thơ cuối, nhân vật trữ tình thể hiện niềm yêu mến, lời hứa hẹn về ngày mai chiến thắng, lời hứa sẽ quay trở lại nơi đây để tiếp tục chìm đắm trong không gian đầy nghĩa tình Việt Bắc: Trăng xưa, hạc cũ với xuân này.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Bài thơ Cảnh rừng Việt Bắc đã khắc họa được khung cảnh thiên nhiên bình dị, dân dã của Việt Bắc, qua đó giúp người đọc thấy được tâm hồn yêu thiên nhiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tấm lòng mà Người dành cho sự nghiệp giải phóng của dân tộc.
2. Nghệ thuật
- Sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
- Ngôn ngữ, hình ảnh thơ bình dị, trong sáng, giàu sức gợi.
