Bài 5: Nhân giống vật nuôi SVIP

I. NHÂN GIỐNG THUẦN CHỦNG

1. Khái niệm giống thuần chủng

- Giống thuần chủng là giống có đặc điểm di truyền đồng nhất, không thay đổi qua các thế hệ.

- Con cháu sinh ra giữ nguyên các đặc tính giống như bố mẹ.

- Nhân giống thuần chủng là giao phối giữa con đực và con cái cùng giống thuần chủng.

=> Tạo ra và duy trì các đặc điểm ổn định để truyền lại cho các thế hệ sau.

2. Mục đích của nhân giống thuần chủng

- Bảo tồn các giống vật nuôi quý hiếm.

+ Ví dụ: Giống bò Lai Châu, gà Mía, vịt Bầu Cổ Lũng,... hiện nay số lượng còn hạn chế.

=> Cần tiến hành nhân giống thuần để bảo vệ và duy trì nguồn gen quý.

- Phát triển, khai thác ưu điểm của các giống vật nuôi địa phương:

+ Mục tiêu tăng đàn làm nguyên liệu cho các chương trình lai tạo giống.

+ Ví dụ: Nhân giống thuần bò Lai Châu để tạo đàn bò mẹ phục vụ phối giống với bò ngoại.

=> Hướng đến cải thiện chất lượng thịt và năng suất chăn nuôi.

- Mở rộng quy mô và củng cố các đặc tính tốt cho giống nhập khẩu và giống lai mới được phát triển.

II. LAI GIỐNG

1. Khái niệm

- Lai giống là quá trình giao phối giữa con đực và con cái thuộc các giống khác nhau.

=> Tạo ra thế hệ con mang đặc điểm di truyền đa dạng từ nhiều giống.

- Mục đích của lai giống gồm:

+ Bổ sung các tính trạng tốt.

+ Khai thác hiệu quả của ưu thế lai trong đời con.

2. Một số phương pháp lai

a. Lai kinh tế

* Lai kinh tế là phương pháp phối giống giữa các cá thể thuộc những giống khác nhau nhằm tạo ra con lai có năng suất cao.

- Các cá thể lai thường được nuôi để thu hoạch sản phẩm, không dùng làm giống tiếp.

- Ví dụ: Cho bò đực Brahman phối với bò cái lai Zebu, con lai F1 có các ưu điểm như:

+ Khả năng chống chịu bệnh tốt.

+ Tăng trưởng nhanh.

+ Chất lượng thịt cải thiện.

=> Thường được nuôi để lấy thịt hoặc sữa.

* Tùy vào mục đích sử dụng và số lượng giống tham gia mà người ta phân ra thành:

- Lai kinh tế đơn giản:

+ Lai kinh tế đơn giản là giao phối giữa 2 giống, đời F₁ dùng để lấy sản phẩm, không dùng làm giống.

+ Ở nước ta thường cho vật nuôi đực giống ngoại phối với vật nuôi cái giống bản địa.

+ Ví dụ: Lai giữa:

• Bò đực Brahman phối với bò cái Lai Sind
• Dê đực Boer phối với dê cái bản địa.

- Lai kinh tế phức tạp:

+ Lai từ 3 giống trở lên.

+ Tất cả con lai đều dùng để nuôi thương phẩm, không dùng làm giống.

+ Ví dụ: Lợn đực Yorkshire lai với lợn nái Móng Cái để tạo ra con lai F₁.

=> Sau đó cho con cái F₁ lai với đực Landrace để tạo ra con lai F₂.

b. Lai cải tạo

- Lai cải tạo là kĩ thuật sử dụng một giống nhằm nâng cấp một giống khác chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất.

- Thường áp dụng cho các giống địa phương có:

+ Tầm vóc nhỏ.

+ Khả năng sản xuất thấp.

- Giống mới giữ ưu điểm bản địa và tăng năng suất nhờ đặc tính giống cao sản.

- Ví dụ: Dê cỏ cải tạo bằng dê Boer để tăng trọng và chất lượng thịt.

c. Lai xa (lai khác loài)

- Lai xa là giao phối giữa cá thể đực và cái thuộc hai loài khác nhau để tạo con lai có ưu thế.

- Do khác biệt về nhiễm sắc thể, con lai thường không sinh sản được.

- Ví dụ: Ngựa cái lai với lừa đực sinh ra con la, có sức kéo khỏe và chịu đựng tốt hơn cả bố mẹ.