Bài 25. Ứng dụng công nghệ sinh học trong phòng, trị bệnh thủy sản SVIP

I. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHẨN ĐOÁN SỚM BỆNH THỦY SẢN

- Bệnh thủy sản lây nhanh, gây thiệt hại lớn nếu phát hiện muộn.

- Kiểm tra đàn bố mẹ, giống và sức khỏe trong nuôi giúp phát hiện bệnh sớm.

- PCR là công nghệ sinh học giúp chẩn đoán nhanh, chính xác nhiều bệnh nguy hiểm.

1. Kĩ thuật PCR

- Kĩ thuật PCR được dùng phổ biến để phát hiện sớm và chính xác mầm bệnh thủy sản.

- Giúp phát hiện các virus gây bệnh như:

+ Bệnh đầu vàng, đốm trắng, hoại tử cơ ở tôm.

+ Herpesvirus ở cá koi.

+ Virus gây xuất huyết ở cá trắm cỏ.

- Quy trình PCR gồm:

+ Bước 1. Thu mẫu thủy sản.

+ Bước 2. Tách chiết DNA tổng số.

+ Bước 3. Nhân bản gene đặc hiệu tác nhân gây bệnh.

+ Bước 4. Điện di và kiểm tra sản phẩm PCR.

2. Kit chẩn đoán

- Kit chẩn đoán là dụng cụ thử nhanh giúp phát hiện tác nhân gây bệnh thủy sản ngay tại hiện trường.

- Kết quả nhanh, dễ thực hiện, dựa trên mẫu bệnh phẩm.

- Ứng dụng cho nhiều bệnh như:

+ Hoại tử thần kinh cá biển.

+ Đốm trắng, đầu vàng trên tôm.

+ Hoại tử cơ quan tạo máu cá hồi.

- Quy trình thực hiện đơn giản, gồm các bước cơ bản thuận tiện cho người dùng.

+ Bước 1: Thu mẫu thủy sản.

+ Bước 2: Bổ sung dung dịch đệm.

+ Bước 3: Nghiền mẫu.

+ Bước 4: Hút dịch mẫu.

+ Bước 5: Cho mẫu vào kit test nhanh.

+ Bước 6: Đọc kết quả sau 15 phút.

→ Kết quả:

+ Dương tính.

+ Âm tính.

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG SẢN XUẤT VACCINE

- Vaccine vô hoạt được sử dụng phổ biến trong nuôi thủy sản để phòng bệnh.

- Nhược điểm: chi phí cao, thời gian bảo hộ ngắn, cần tiêm nhắc lại thường xuyên.

- Vaccine DNA là bước đột phá nhờ ứng dụng công nghệ sinh học.

- Ưu điểm vaccine DNA:

+ Ổn định cao, chi phí sản xuất thấp hơn,

+ Không chứa tác nhân gây bệnh, an toàn hơn vaccine truyền thống.

- Quy trình sản xuất vaccine DNA phòng bệnh cho cá gồm các bước cơ bản:

+ Bước 1: Phân lập mầm bệnh.

+ Bước 2: Tách gene mã hóa kháng nguyên.

+ Bước 3: Gắn gene mã hóa kháng nguyên vào plasmid và gắn vào hệ gene vi khuẩn.

+ Bước 4: Tăng sinh vi khuẩn chưa plasmid đã gắn gene mã hóa kháng nguyên.

+ Bước 5: Tinh sạch plasmid chứa gene mã hóa kháng nguyên.

+ Bước 6: Bổ sung chất ổn định, đóng chai.

+ Bước 7: Tiêm vaccine cho cá.

III. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG SẢN XUẤT CHẾ PHẨM VI SINH

- Một số vi khuẩn có lợi có khả năng cạnh tranh hoặc sản sinh ra:

+ Các chất ức chế vi khuẩn gây bệnh.

+ Tăng cường miễn dịch cho động vật thủy sản.

- Nhờ ứng dụng công nghệ sinh học.

+ Các nhà khoa học đã phân lập.

+ Tuyển chọn các chủng vi sinh vật có đặc tính trên.

→ Để sản xuất chế phẩm phòng, trị bệnh thủy sản.

- Quy trình sản xuất chế phẩm vi sinh phòng, trị bệnh thủy sản gồm các bước:

+ Bước 1: Phân lập, tuyển chọn chủng vi sinh vật có khả năng phòng, trị bệnh thủy sản.

+ Bước 2: Nuôi cấy và nhân sinh khối các chủng vi sinh vật trong môi trường và điều kiện thích hợp.

+ Bước 3: Phối trộn sinh khối vi sinh vật với cơ chất thích hợp để tạo chế phẩm.

+ Bước 4: Đóng gói, bảo quản và sử dụng.

✽ Công nghệ sinh học trong sản xuất chế phẩm thảo dược

- Thảo dược như tỏi, thanh hao hoa vàng, hương nhu trắng, ngũ bội tử được dùng.

→ Để phòng và trị bệnh thủy sản.

- Chứa nhiều hoạt chất kháng khuẩn và kháng bệnh mạnh (allicin, polyphenols, alkaloids, ...).

- Giúp tăng cường miễn dịch cho động vật thủy sản.

- An toàn cho người và thân thiện với môi trường.