Bài 22. Cơ cấu kinh tế, tổng sản phẩm trong nước và thu nhập quốc gia SVIP

1. Cơ cấu kinh tế

a. Khái niệm

Cơ cấu kinh tế là tổng thể các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp thành.

b. Phân loại cơ cấu kinh tế

Cơ cấu kinh tế có thể phân thành: cơ cấu theo ngành, cơ cấu theo thành phần kinh tế và cơ cấu theo lãnh thổ.

* Cơ cấu theo ngành:

- Thành phần:

+ Nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản.

+ Công nghiệp và xây dựng.

+ Dịch vụ.

- Ý nghĩa:

+ Phản ánh tỉ trọng, vai trò và mối quan hệ giữa các ngành trong nền kinh tế.

+ Thể hiện trình độ phát triển lực lượng sản xuất và khoa học – công nghệ.

* Cơ cấu theo thành phần kinh tế:

- Thành phần:

+ Kinh tế trong nước (kinh tế Nhà nước, kinh tế ngoài nhà nước).

+ Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.

- Ý nghĩa:

+ Phản ánh sự đa dạng về hình thức sở hữu và hoạt động kinh tế.

+ Thể hiện khả năng và vai trò của từng thành phần trong từng giai đoạn phát triển.

* Cơ cấu theo lãnh thổ:

- Thành phần:

+ Vùng kinh tế.

+ Khu kinh tế.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện sự phân bố và mối liên kết giữa các vùng trong nền kinh tế.

+ Phản ánh trình độ phát triển và thế mạnh đặc thù của từng vùng.

Cơ cấu kinh tế phân theo ngành và khu vực kinh tế của Việt Nam năm 2022

2. Tổng sản phẩm trong nước và tổng thu nhập quốc gia

a. GDP (Tổng sản phẩm trong nước)

- Khái niệm: Tổng giá trị thị trường của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong lãnh thổ một quốc gia trong thời gian nhất định (thường là 1 năm).

- Đối tượng đóng góp: Bao gồm cả khu vực kinh tế trong nước và nước ngoài hoạt động tại quốc gia đó.

- Đo lường: Tính theo hoạt động sản xuất trong phạm vi lãnh thổ quốc gia trong một năm.

- Ý nghĩa: Dùng để phân tích quy mô, cơ cấu, tốc độ tăng trưởng và sức mạnh kinh tế của quốc gia.

Tốc độ tăng trưởng GPD các quý năm 2022 của Việt Nam

b. GNI (Tổng thu nhập quốc gia)

- Khái niệm: Tổng giá trị thị trường của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng do công dân một quốc gia tạo ra trong một năm, kể cả ở trong và ngoài lãnh thổ.

- Đối tượng đóng góp: Công dân quốc gia đó, dù hoạt động trong hay ngoài nước.

- Đo lường: Tính tổng giá trị do công dân quốc tịch nước đó tạo ra trong một năm.

- Ý nghĩa: Phản ánh đầy đủ sức sản xuất và thu nhập thực sự của quốc gia.

Ví dụ so sánh giữa GDP và GNI:

- Một công ty Nhật Bản đầu tư và sản xuất tại Việt Nam, tạo ra giá trị 1 tỷ USD trong một năm.

- GDP của Việt Nam sẽ bao gồm khoản 1 tỷ USD này, vì hoạt động sản xuất diễn ra trong lãnh thổ Việt Nam.

- Tuy nhiên, GNI của Nhật Bản sẽ tính phần thu nhập mà công ty Nhật chuyển về nước, vì đó là thu nhập do công dân và doanh nghiệp Nhật tạo ra, dù hoạt động ở nước ngoài.