Bài 21. Các yếu tố ảnh hưởng trong quá trình thiết kế kĩ thuật SVIP

I. YẾU TỐ VỀ SẢN PHẨM

Sản phẩm thiết kế phải thoả mãn các yêu cầu về: thẩm mĩ, nhân trắc, an toàn, vòng đời sản phẩm, năng lượng và phát triển bền vững.

1. Thẩm mĩ

- Sản phẩm phải thỏa mãn nhu cầu về vẻ đẹp của con người.

- Mỗi cá nhân có quan niệm thẩm mĩ khác nhau, chịu ảnh hưởng bởi vùng miền, văn hóa và xu hướng thời đại.

- Yếu tố thẩm mĩ ảnh hưởng đến việc lựa chọn kiểu dáng, màu sắc, vật liệu,... của sản phẩm.

- Ví dụ: Cầu có nhiều kiểu dáng, màu sắc khác nhau để đáp ứng thẩm mĩ.

2. Nhân trắc

- Nhân trắc là các chỉ số về kích thước cơ thể, tâm sinh lí và hành vi của con người.

- Thiết kế cần đảm bảo sản phẩm phù hợp và tiện lợi cho người dùng.

- Ví dụ:

+ Ghế lái ô tô có thể điều chỉnh theo từng người.

+ Nhà ở và vật dụng tạo cảm giác an toàn, thoải mái.

- Ngoài ra, thiết kế phải phù hợp với xu hướng, sở thích và phong tục của người dùng.

- Ví dụ:

+ Trang phục dân tộc Mường phù hợp phong cách truyền thống.

+ Trong thiết kế sản phẩm công nghệ, người thiết kế phải cập nhật xu hướng và nhu cầu thị trường.

- Nhân trắc ảnh hưởng đến kích thước, kiểu dáng, màu sắc,... của sản phẩm.

3. An toàn

- Sản phẩm thiết kế cần bảo vệ an toàn cho người dùng, môi trường và phương tiện.

- Yếu tố này quyết định việc chọn vật liệu, kết cấu và thiết bị bảo vệ.

- Ví dụ: Khi thiết kế xe đạp, phanh và khung xe phải chắc chắn để đảm bảo an toàn khi sử dụng.

4. Vòng đời sản phẩm

* Vòng đời của sản phẩm phụ thuộc vào:

- Vòng đời công nghệ:

+ Công nghệ mới xuất hiện sẽ thúc đẩy thiết kế sản phẩm mới.

- Vòng đời thương mại thường trải qua 4 giai đoạn:

+ Kết thúc khi doanh thu giảm do sản phẩm bị thay thế bởi công nghệ mới hoặc nhu cầu thị trường giảm.

* Độ dài vòng đời thương mại phụ thuộc vào thị trường, ngành nghề và nỗ lực của doanh nghiệp.

- Để kéo dài vòng đời sản phẩm, thiết kế cần áp dụng các biện pháp như:

+ Giảm giá thành.

+ Thay đổi kiểu dáng, bao bì,...

5. Năng lượng

- Khi thiết kế sản phẩm, nên sử dụng vật liệu và công nghệ mới để:

+ Đảm bảo sản phẩm giữ nguyên chức năng nhưng tiêu thụ năng lượng thấp nhất có thể.

- Ví dụ: Trong thiết kế bóng đèn LED thay cho bóng đèn dây tóc, bóng LED vẫn cho ánh sáng tốt nhưng tiêu thụ điện năng ít hơn, giúp tiết kiệm năng lượng.

6. Phát triển bền vững

- Yếu tố phát triển bền vững yêu cầu trong thiết kế sản phẩm và ứng dụng công nghệ:

+ Thân thiện với môi trường.

+ Tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường.

- Ví dụ: Ô tô được cải tiến chuyển từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xăng, dầu diesel) sang dùng năng lượng điện nhằm giảm khí thải gây ô nhiễm.

II. YẾU TỐ VỀ NGUỒN LỰC CỦA CƠ SỞ SẢN XUẤT

- Sản phẩm thiết kế cần tương thích với năng lực của cơ sở sản xuất.

- Nguồn lực của cơ sở được đánh giá dựa trên tài chính và công nghệ.

1. Tài chính

- Tài chính là nguồn vốn hoặc tài sản dùng để phục vụ cho quá trình thiết kế.

- Cơ sở có nguồn tài chính tốt có thể đầu tư các thiết bị và công cụ thiết kế hiện đại như:

+ Máy móc, máy tính và phần mềm thiết kế chuyên dụng.

+ Cơ sở dữ liệu hỗ trợ quá trình thiết kế,...

- Ví dụ: Trang bị máy tính mạnh cùng phần mềm 3D như Blender hay SketchUp giúp kĩ sư thiết kế mô hình chi tiết nhanh chóng và chính xác hơn.

2. Công nghệ

- Nguồn lực công nghệ:

+ Là khả năng khai thác hiệu quả các công nghệ hiện có.

+ Thực hiện thành công các đổi mới công nghệ.

- Cơ sở sở hữu công nghệ tiên tiến giúp người thiết kế:

+ Thoải mái sáng tạo kiểu dáng.

+ Chọn kết cấu sản phẩm.

- Ví dụ: Nhà xưởng áp dụng công nghệ gia công CNC và thực tế ảo (VR) giúp kĩ sư dễ dàng thử nghiệm và điều chỉnh mẫu thiết kế trước khi sản xuất.