Bài 2. Nhân giống vô tính cây ăn quả và thực hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép đoạn cành SVIP

I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH CÂY ĂN QUẢ

- Nhân giống vô tính là tạo cây con từ một phần của cây mẹ.

+ Các bộ phận dùng: Thân, cành, chồi, rễ, lá hoặc mô.

+ Ưu điểm: Giữ nguyên đặc tính tốt của cây mẹ.

- Các phương pháp:

+ Ghép: Nối phần cây muốn nhân (mắt, chồi, cành) vào gốc cây cùng họ.

+ Giâm cành: Trồng đoạn cành cắt rời để ra rễ thành cây mới.

+ Chiết cành: Kích thích cành trên cây mẹ ra rễ, sau đó cắt trồng.

+ Một số phương pháp khác như: tách rễ, tách chồi, nuôi cấy mô.

- Lựa chọn phương pháp:

+ Thanh long: giâm cành.

+ Xoài, nhãn, cây có múi: ghép hoặc chiết cành.

II. THỰC HÀNH NHÂN GIỐNG CÂY ĂN QUẢ BẰNG PHƯƠNG PHÁP GHÉP ĐOẠN CÀNH

1. Vật liệu, dụng cụ và thời vụ ghép cành

1.1. Vật liệu và dụng cụ

- Gốc ghép: 

+ Cây con gieo từ hạt, có bộ rễ khỏe. 

+ Đường kính gốc khoảng 1 - 2 cm.

+ Ví dụ: Để ghép xoài, cần gieo hạt trước 6 - 8 tháng.

- Dụng cụ và vật liệu:

+ Găng tay.

+ Kéo cắt cành.

+ Dao ghép.

+ Dây nylon sinh học.

+ Túi nylon sinh học.

1.2. Thời vụ ghép cành

- Miền Nam: Khí hậu ấm, có thể ghép quanh năm.

- Miền Bắc: Nên ghép vào những ngày khô ráo, tránh mùa đông.

2. Các bước tiến hành

- Bước 1. Chọn cành ghép:

+ Chọn cành trưởng thành:

• Lá không to thêm.
• Lá màu xanh đậm.

+ Không chọn:

• Cành non.
• Cành đang ra hoa/quả.
• Cành trong tán hoặc bị sâu, bệnh.

- Bước 2. Chuẩn bị gốc ghép:

+ Cắt phần ngọn gốc ghép, giữ lại đoạn thân cao khoảng 30 - 40 cm so với mặt đất.

+ Chẻ dọc thân gốc ghép một vết sâu khoảng 3 cm.

- Bước 3. Chuẩn bị đoạn cành ghép:

+ Bỏ hết lá trên cành, chú ý không làm hỏng mầm ngủ ở nách lá.

+ Cắt đoạn cành ghép:

• Dài 7 - 10 cm.
• Có ít nhất 2 mầm ngủ.

+ Vát hình nêm hai bên gốc của đoạn cành ghép:

• Vết cắt dài khoảng 3 cm. 
• Phải phẳng để khớp chặt với gốc ghép.

- Bước 4. Nối cành ghép vào gốc:

+ Cắm đoạn cành ghép đã vát vào khe chẻ trên gốc ghép.

+ Đảm bảo một mặt vỏ (tầng sinh gỗ) của cành ghép phải tiếp xúc sát với vỏ của gốc ghép.

- Bước 5. Buộc chặt mối ghép:

+ Dùng dây nylon chuyên dụng (khoảng 30 cm x 2 cm) quấn thật chặt, phủ kín vết ghép.

+  Quấn từ dưới lên trên, các lớp chồng lên nhau.

=> Để nước không lọt vào và giữ ẩm cho cành ghép.

+ Có thể dùng túi nylon sinh học (15 cm x 10 cm) chụp kín cả cành và vết ghép.

- Bước 6. Chăm sóc cây sau ghép:

+ Nếu dùng dây nylon sinh học: Chỉ quấn 1 - 2 lớp để mầm non có thể xuyên qua.

+ Nếu dùng dây nylon thường: Dùng dao sắc cắt bỏ dây sau 3 tuần.

+ Lưu ý: Không tưới nước trực tiếp lên cây ngay sau khi ghép.

=> Để tránh nước vào vết ghép.

3. Tiêu chí đánh giá

3.1. Sản phẩm

- Gốc ghép và cành ghép: Vỏ (tầng sinh gỗ) tiếp xúc tốt với nhau ít nhất một bên.

- Vết ghép: Buộc chặt và chắc chắn.

- Cành ghép: Được buộc hoặc bọc kín.

- Mầm ghép: 

+ Mọc 1 - 2 chồi.

+ Lá có màu xanh đậm và không bị sâu bệnh.

3.2. An toàn lao động

- Khi ghép cành, người thực hiện cần đảm bảo:

+ Tuân thủ quy định an toàn lao động.

+ Làm việc tập trung.

+ Dùng dụng cụ sắc nhọn (dao, kéo) đúng mục đích.

3.3. Bảo vệ môi trường

- Nylon cần thời gian dài để phân hủy, gây hại môi trường. Vì vậy, cần:

+ Không vứt bỏ dây và túi nylon bừa bãi.

+ Thu gom dây và túi nylon thừa hoặc đã dùng xong về nơi quy định để xử lí.

+ Khu vực thực hiện nhân giống phải sạch sẽ, gọn gàng.

4. Đánh giá kết quả

Học sinh đánh giá kết quả theo các tiêu chí:

- Thực hiện quy trình.

- Sản phẩm.

- Đảm bảo an toàn lao động.

- Đảm bảo vệ sinh môi trường.