1. Quốc hội

- Quốc hội:

+ Vị trí: Là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đại biểu cao nhất của nhân dân, giữ vai trò trung tâm trong hệ thống chính trị.

+ Chức năng chính:

• Quyền lập hiến, lập pháp.
• Quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.
• Giám sát tối cao hoạt động của toàn bộ bộ máy nhà nước.

+ Nhiệm vụ cụ thể:

• Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; ban hành, sửa đổi hoặc bãi bỏ luật.
• Giám sát các hoạt động của Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao...
• Quyết định các chính sách tài chính – tiền tệ, quốc phòng – an ninh, chiến tranh – hòa bình.
• Bầu, miễn nhiệm các chức danh cao cấp của nhà nước như Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ...

Ví dụ: Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024.

Quốc hội thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024

- Hội đồng nhân dân: Là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân ở địa phương.

+ Quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương.

+ Giám sát việc thi hành pháp luật trên địa bàn.

Ví dụ: Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành nghị quyết hỗ trợ học phí cho học sinh vùng khó khăn.

2. Chủ tịch nước

- Vị trí: Là người đứng đầu Nhà nước, thay mặt Nhà nước về đối nội và đối ngoại.

- Nhiệm vụ:

+ Công bố Hiến pháp, luật, pháp lệnh.

+ Bổ nhiệm, miễn nhiệm các chức danh theo đề nghị của Quốc hội.

+ Quyết định đặc xá, phong hàm, cấp bậc sĩ quan cấp cao.

+ Thống lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, giữ chức Chủ tịch Hội đồng quốc phòng và an ninh.

3. Chính phủ

- Chính phủ:

+ Vị trí: Là cơ quan hành chính cao nhất, thực hiện quyền hành pháp.

+ Chức năng và nhiệm vụ:

• Tổ chức thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết Quốc hội...
• Quản lý thống nhất các lĩnh vực: Kinh tế, văn hóa, giáo dục, quốc phòng, đối ngoại...
• Bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân và tổ chức.
• Tổ chức bộ máy hành chính quốc gia, xây dựng và ban hành chính sách, điều hành ngân sách.

Phân công công tác của Thủ tướng và các Phó Thủ tướng Chính phủ

- Ủy ban nhân dân:

+ Vị trí: Là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

+ Nhiệm vụ: Tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật; thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân; chịu sự chỉ đạo của cơ quan nhà nước cấp trên.

Ví dụ: UBND xã tổ chức hòa giải tranh chấp đất đai tại cơ sở.

4. Toà án nhân dân và viện kiểm sát nhân dân

- Tòa án nhân dân:

+ Vị trí: Là cơ quan xét xử, thực hiện quyền tư pháp.

+ Chức năng: Bảo vệ công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và nhà nước.

+ Nhiệm vụ: Giải quyết các tranh chấp dân sự, xét xử các vụ án hình sự, hành chính...

- Viện kiểm sát nhân dân:

+ Vị trí: Là cơ quan thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp.

+ Chức năng, nhiệm vụ: Bảo đảm pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất; bảo vệ quyền con người, lợi ích của nhà nước, tổ chức, cá nhân.

Đại diện Viện kiểm sát trong giai đoạn truy tố

5. Chính quyền địa phương

- Chính quyền địa phương tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương; quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên.

- Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương.

- Trong trường hợp cần thiết, chính quyền địa phương được giao thực hiện một số nhiệm vụ của cơ quan nhà nước cấp trên, với các điều kiện bảo đảm thực hiện nhiệm vụ đó.

6. Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước

* Hội đồng bầu cử quốc gia:

- Do Quốc hội thành lập, có trách nhiệm tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội và hướng dẫn, chỉ đạo công tác bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp.

- Hoạt động độc lập, chỉ tuân theo pháp luật.

- Chỉ đạo và hướng dẫn công tác bầu cử trên cả nước.

- Thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử ở trung ương (ví dụ: ban kiểm tra, tổ giúp việc...).

- Phân bổ số lượng đại biểu Quốc hội được bầu ở từng địa phương.

- Công bố danh sách chính thức người ứng cử đại biểu Quốc hội.

- Giám sát, kiểm tra, xử lý vi phạm trong quá trình bầu cử.

- Xác nhận tư cách đại biểu Quốc hội được bầu.

- Công bố kết quả bầu cử đại biểu Quốc hội.

* Kiểm toán nhà nước:

- Do Quốc hội thành lập, thực hiện chức năng kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công và tài sản công.

- Hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.

- Kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công và tài sản công.

- Phát hiện và kiến nghị xử lý hành vi vi phạm pháp luật về tài chính – ngân sách.

- Đánh giá tính hiệu lực, hiệu quả trong việc sử dụng tài chính công và tài sản công.

- Cung cấp thông tin, tài liệu phục vụ hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND; điều tra của cơ quan bảo vệ pháp luật.

- Báo cáo kết quả kiểm toán với Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ và cơ quan liên quan.