Bài 17. Phương pháp bảo quản và chế biến thức ăn thủy sản SVIP

I. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

1. Bảo quản thức ăn hỗn hợp

- Thức ăn dạng viên nổi (cho cá) hoặc viên chìm (cho tôm) có thành phần dinh dưỡng cân đối, độ ẩm thấp (10 - 12%).

- Bảo quản lâu từ 2 - 3 tháng, cần đóng bao kĩ, giữ nơi khô ráo, thoáng mát, sắp xếp cách mặt sàn 10 - 15 cm.

2. Bảo quản chất bổ sung

- Chất bổ sung có độ ẩm rất thấp (5 - 7%), đóng bao riêng biệt và ghi nhãn đầy đủ.

- Bảo quản nơi khô, thoáng, tránh ánh sáng trực tiếp để hạn chế oxy hóa.

- Có thể lưu trữ đến 2 năm.

- Một số chất cần được bảo quản cẩn thận, tránh ánh sáng trực tiếp của mặt trời.

3. Bảo quản thức ăn tươi sống

- Thức ăn tươi như cỏ tươi, cá tạp, giun quế chứa nhiều nước, khó bảo quản lâu.

- Bảo quản lạnh (4 - 8°C) giữ được 3 - 5 ngày; nếu đông lạnh thời gian bảo quản lâu hơn.

- Thức ăn sống như cá con, giun, tảo cần bảo quản trong bể và tạo môi trường phù hợp cho vi sinh vật có lợi.

- Thời gian bảo quản thức ăn sống ngắn hơn so với các loại thức ăn khác.

- Bảo quản cá tạp trong tủ đông có thể kéo dài đến 1 tháng trước khi dùng.

4. Bảo quản nguyên liệu

- Thời gian bảo quản thức ăn thủy sản khác nhau tùy loại nguyên liệu.

- Nhóm cung cấp protein (bột cá, bột thịt, bột huyết) ở dạng bột dễ hút ẩm, bảo quản ngắn, dễ mốc nên cần sấy khô và đóng gói kín.

- Nhóm cung cấp năng lượng (ngô, khoai, sắn) bảo quản lâu hơn dưới dạng hạt hoặc miếng khô.

- Chất phụ gia có độ ẩm thấp nhưng hút ẩm cao, cần bảo quản trong bao bì kín để giữ lâu.

II. CHẾ BIẾN THỨC ĂN THỦY SẢN

1. Chế biến thức ăn thủ công

- Thức ăn thủ công thường được làm ở quy mô nhỏ hoặc hộ gia đình.

- Phương pháp chế biến gồm cắt, thái, xay, nghiền phù hợp với miệng loài nuôi để tăng khả năng bắt mồi và tiêu hóa.

- Ví dụ: cỏ được cắt nhỏ cho cá trắm, cá tạp nghiền cho ba ba giống mới tập ăn.

- Thức ăn thủ công có thời gian bảo quản ngắn.

2. Chế biến thức ăn công nghiệp

- Chế biến thức ăn công nghiệp thường được:

+ Thực hiện ở quy mô lớn.

+ Thức ăn thu được có thời gian bảo quản dài.

- Chế biến thức ăn công nghiệp gồm các bước như:

+ Bước 1. Lựa chọn nguyên liệu phù hợp.

+ Bước 2. Sơ chế nguyên liệu bằng cách phơi hoặc sấy khô, băm nhỏ, xay, nghiền,...

+ Bước 3. Phối trộn nguyên liệu và bổ sung chất khoáng, phụ gia theo tỉ lệ thích hợp.

+ Bước 4. Hỗn hợp thức ăn được trộn đều cùng với chất kết dính rồi chuyển sang bộ phận ép viên.

+ Bước 5. Sấy khô, đóng gói, bảo quản.

III. BẢO QUẢN, CHẾ BIẾN THỨC ĂN THỦY SẢN Ở QUY MÔ NHỎ

1. Chế biến và bảo quản thức ăn cho cá trắm cỏ giai đoạn cá giống

a. Nguyên liệu và dụng cụ

- Nguyên liệu: Các loại cỏ phù hợp như cỏ voi, thân và lá ngô, cỏ Ghine Mombasa, cỏ Paspalum, cỏ Ruzi,...

- Dụng cụ: Máy cắt cỏ, dao, kéo, dụng cụ chứa cỏ, găng tay,...

b. Các bước tiến hành

- Bước 1. Cắt cỏ thành đoạn dài khoảng 5 - 10 cm bằng dụng cụ phù hợp.

- Bước 2. Cho cỏ đã cắt vào túi nylon, buộc chặt miệng túi.

- Bước 3. Bảo quản túi cỏ nơi thoáng mát, sau đó cho cá ăn dần.

- Bước 4. Thu dọn và vệ sinh dụng cụ sau khi sử dụng.

c. Thực hành

- Học sinh thực hành theo nhóm, mỗi nhóm 3 đến 5 em.

d. Đánh giá

- Học sinh tự đánh giá kết quả của nhóm mình.

- Đánh giá kết quả của nhóm khác theo hướng dẫn của giáo viên.

2. Chế biến và bảo quản cá xay làm thức ăn cho lươn hoặc ba ba

- Cá tạp và giun được dùng làm thức ăn thủy sản; cá tạp cần băm nhỏ.

→ Vì cắt khúc lớn khó ăn và gây ô nhiễm môi trường.

- Cá tạp được xay trộn đều với chất bám dính giúp cá ăn dễ dàng hơn, tránh kén chọn thức ăn.

a. Nguyên liệu và dụng cụ

- Cá tạp (500 g), dao, kéo, găng tay, máy xay sinh tố, dụng cụ chứa, tủ lạnh.

b. Các bước thực hiện

- Bước 1. Cắt nhỏ cá bằng dao hoặc kéo, cho vào máy xay sinh tố.

- Bước 2. Xay nhuyễn cá bằng máy.

- Bước 3. Cho cá xay vào hộp nhựa, đậy nắp, bảo quản trong tủ lạnh để cho ba ba hoặc lươn ăn dần.

- Bước 4. Thu dọn và vệ sinh dụng cụ.

c. Thực hành

- Học sinh làm theo nhóm 3 - 5 người.

d. Đánh giá

- Học sinh tự đánh giá nhóm mình và nhóm khác theo hướng dẫn giáo viên