Bài 15. Sâu, bệnh hại cây trồng và ý nghĩa của việc phòng trừ SVIP

I. KHÁI NIỆM SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

- Sâu hại là côn trùng gây hại các bộ phận cây trồng như thân, lá, hoa, quả, rễ,...

- Tác hại: làm lá bị khuyết, thủng, cuốn; quả, thân, cành bị gãy, thối, rụng,...

- Một số sâu hại phổ biến: châu chấu, sâu cuốn lá, rệp, bọ hung, ruồi đục quả, sâu xanh,...

- Bệnh hại là trạng thái bất thường về hình thái, cấu tạo, chức năng, sinh lí,... của cây.

- Nguyên nhân: do vi sinh vật (nấm, vi khuẩn, virus,...) hoặc điều kiện bất lợi.

- Một số bệnh hại thường gặp:

+ Bệnh bạc lá, đạo ôn trên lúa.

+ Bệnh thán thư, vàng lá greening (trên cây có múi).

+ Bệnh héo xanh vi khuẩn, virus xoăn vàng lá đậu đũa.

+ Bệnh lở cổ rễ cà chua.

II. TÁC HẠI CỦA SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

- Làm cây sinh trưởng và phát triển kém.

- Gây giảm năng suất và chất lượng nông sản.

- Không cho thu hoạch hoặc cây trồng bị chết.

III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

1. Biện pháp canh tác

a. Khái niệm

- Là việc áp dụng các kĩ thuật trồng trọt như:

+ Vệ sinh đồng ruộng, làm đất, bón phân, tưới nước.

+ Luân canh, xen canh cây trồng.

- Mục đích:

+ Loại bỏ mầm sâu, bệnh.

+ Hạn chế sâu, bệnh hại phát triển.

+ Tạo điều kiện cho cây sinh trưởng khỏe, tăng khả năng chống chịu.

b. Ưu điểm

- Đơn giản, dễ thực hiện.

- Áp dụng rộng rãi, thân thiện với môi trường.

c. Nhược điểm

- Chủ yếu mang tính ngăn ngừa, không tiêu diệt trực tiếp.

2. Biện pháp cơ giới, vật lí

a. Khái niệm

- Dùng sức người, dụng cụ, máy móc, bẫy,... để ngăn chặn, bắt, tiêu diệt sâu bệnh.

b. Ưu điểm

- Dễ làm, hiệu quả ngay, không gây ô nhiễm môi trường.

c. Nhược điểm

- Tốn công lao động, tốn kém khi triển khai diện rộng.

3. Biện pháp sinh học

a. Khái niệm

- Sử dụng sinh vật có ích hoặc sản phẩm của chúng để phòng trừ sâu, bệnh hại.

b. Ưu điểm

- Tác dụng lâu dài.

- An toàn cho con người, cây trồng và môi trường.

c. Nhược điểm

- Giá thành cao, tác động chậm.

- Hiệu quả thấp khi sâu, bệnh đã bùng phát.

4. Biện pháp hoá học

a. Khái niệm

- Sử dụng thuốc hoá học để phòng trừ sâu, bệnh hại.

b. Ưu điểm

- Dễ dùng, hiệu quả nhanh.

- Hiệu quả đặc biệt khi sâu bệnh đã bùng phát.

c. Nhược điểm

- Ảnh hưởng sức khoẻ, gây ô nhiễm môi trường.

- Giảm đa dạng sinh học, hình thành tính kháng thuốc.

5. Biện pháp quản lí dịch hại tổng hợp (IPM)

a. Khái niệm

- Phối hợp nhiều biện pháp phòng trừ sâu bệnh, đặc biệt ưu tiên biện pháp sinh học.

- Nhằm duy trì số lượng sâu, bệnh dưới ngưỡng gây thiệt hại kinh tế.

b. Ưu điểm

- Giảm chi phí bảo vệ thực vật.

- Tăng năng suất, chất lượng cây trồng.

- Bảo vệ đa dạng sinh học.

c. Nhược điểm

- Đòi hỏi người nông dân có kiến thức về hệ sinh thái cây trồng.

IV. Ý NGHĨA CỦA VIỆC PHÒNG TRỪ SÂU, BỆNH HẠI CÂY TRỒNG

- Bảo vệ cây trồng, hạn chế tác hại của sâu bệnh.

- Tạo điều kiện cây phát triển tốt, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

- Bảo vệ môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe con người (khi áp dụng biện pháp sinh học và IPM).