1. Khái niệm hôn nhân và gia đình

Kết hôn là tiền đề của hôn nhân

- Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi kết hôn, được pháp luật công nhận và bảo vệ.

- Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng, thực hiện nghĩa vụ và quyền của các thành viên trong gia đình theo quy định của pháp luật.

2. Nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình ở Việt Nam

Hôn nhân một vợ một chồng

- Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.
- Vợ chồng có nghĩa vụ yêu thương, chung thủy, tôn trọng, chăm sóc nhau.
- Không phân biệt đối xử giữa con ruột và con nuôi, con trai và con gái.
- Các thành viên trong gia đình có trách nhiệm quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ lẫn nhau.

3. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân và gia đình

Gia đình ba thế hệ

a. Quyền và nghĩa vụ của vợ, chồng

- Quyền của vợ, chồng:

+ Kết hôn tự nguyện, không bị ép buộc, cản trở.

+ Bình đẳng về nghĩa vụ và quyền trong tất cả lĩnh vực: Tài sản, con cái, quyết định tổ chức cuộc sống chung...

- Nghĩa vụ của vợ, chồng:

+ Tôn trọng, yêu thương, chung thủy với nhau.

+ Cùng nhau chăm sóc, nuôi dạy con cái, chăm lo gia đình.

+ Cùng chịu trách nhiệm với tài sản chung và nghĩa vụ chung của gia đình.

b. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ, con cái

- Cha mẹ:

+ Có quyền và nghĩa vụ nuôi dưỡng, giáo dục, chăm sóc, bảo vệ con cái.

+ Được đại diện cho con chưa thành niên trong các giao dịch dân sự, pháp lý.

+ Không được phân biệt đối xử giữa các con, không lạm dụng việc giáo dục để xâm phạm danh dự, nhân phẩm con.

- Con cái:

+ Có quyền được cha mẹ chăm sóc, yêu thương, giáo dục.

+ Có nghĩa vụ yêu quý, kính trọng, phụng dưỡng cha mẹ.

+ Không được ngược đãi, xúc phạm cha mẹ.

c. Quyền và nghĩa vụ giữa ông bà, cháu; anh chị em

- Ông bà có nghĩa vụ nuôi dưỡng cháu chưa thành niên không có người nuôi dưỡng.

- Cháu có nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng ông bà khi ông bà già yếu, cô đơn.

- Anh, chị, em có nghĩa vụ yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau.

4. Ý nghĩa của việc thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân, gia đình

Xây dựng gia đình hạnh phúc

- Xây dựng gia đình hạnh phúc, văn minh, tiến bộ.
- Phòng chống bạo lực gia đình, bất bình đẳng giới, vi phạm pháp luật.
- Góp phần xây dựng xã hội ổn định, nhân văn và phát triển bền vững.