Bài 10. Giới thiệu về môi trường nuôi thủy sản SVIP

I. CÁC YÊU CẦU CHÍNH CỦA MÔI TRƯỜNG NUÔI THUỶ SẢN

1. Yêu cầu về thuỷ lí

a. Nhiệt độ nước

- Động vật thuỷ sản là động vật biến nhiệt, thân nhiệt thay đổi theo nhiệt độ môi trường.

- Nhiệt độ môi trường nuôi ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động sống quan trọng.

- Mỗi loài thuỷ sản có yêu cầu nhiệt độ khác nhau.

- Khi nuôi cần quan tâm nhiệt độ để chọn loài thuỷ sản phù hợp.

b. Độ trong và màu nước

- Độ trong nước ảnh hưởng đến sự truyền ánh sáng và quang hợp.

→ Liên quan đến các hạt lơ lửng, sinh vật phù du và chất hữu cơ dạng hạt.

- Độ trong thấp làm giảm quang hợp, giảm lượng oxy trong ao, ảnh hưởng xấu đến động vật thuỷ sản.

- Độ trong cao khiến sinh vật phù du ít phát triển, hạn chế nguồn thức ăn tự nhiên.

- Độ trong nước ao nuôi phù hợp: cá 20 - 30 cm, tôm 30 - 45 cm.

- Màu nước thích hợp cho thuỷ sản nước ngọt là xanh nhạt do tảo lục phát triển, cung cấp oxy hoà tan.

- Thuỷ sản nước lợ, mặn thích hợp màu nước vàng nâu (màu nước trà).

- Màu nước không phù hợp:

+ Xanh rêu (tảo lam phát triển quá mức).

+ Vàng cam (nhiễm phèn).

+ Đỏ gạch (nước nhiều phù sa).

2. Yêu cầu về thuỷ hoá

a. Độ pH

- Các loài thủy sản có yêu cầu pH khác nhau, dao động từ 6,5 đến 8,5.

- pH quá cao hoặc quá thấp ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của thủy sản.

b. Hàm lượng \(NH_3\)

 - \(NH_3\) hình thành do phân giải hợp chất hữu cơ bởi vi sinh vật.

- Hàm lượng \(NH_3\) nên thấp hơn 0,5 mg/L trong nước nuôi.

- Hàm lượng \(NH_3\) cao gây độc hoặc làm chết thủy sản.

c. Độ mặn

- Mỗi nhóm động vật thủy sản có yêu cầu độ mặn khác nhau.

- Độ mặn không phù hợp sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của thủy sản.

d. Oxygen hoà tan

- Oxygen hòa tan là oxygen tồn tại trong nước nuôi thủy sản, chủ yếu từ khí quyển.

- Một phần oxygen hòa tan được cung cấp qua quang hợp của thực vật thủy sinh và vi khuẩn lam.

- Hàm lượng oxygen hòa tan trong nước là chỉ tiêu quan trọng.

→ Ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của thủy sản.

- Mỗi loài thủy sản có yêu cầu khác nhau về hàm lượng oxygen hòa tan.

- Ví dụ: Tôm cần khoảng 3 mg/L, cá cần từ 4 đến 5 mg/L.

3. Yêu cầu về thuỷ sinh

a. Thực vật thuỷ sinh

- Thực vật thuỷ sinh cung cấp oxygen hòa tan cho nước nhờ quang hợp.

- Cung cấp nơi trú ngụ cho động vật thuỷ sản.

- Giúp duy trì ổn định nhiệt độ môi trường nước.

- Hấp thụ một số kim loại nặng, giảm ô nhiễm nguồn nước.

- Mật độ thực vật thuỷ sinh quá cao sẽ cạnh tranh oxygen hòa tan với động vật thuỷ sản.

- Thực vật nổi bao phủ bề mặt nước ngăn oxygen khuếch tán vào nước.

- Cần đảm bảo mật độ thực vật phù hợp với từng loại động vật thuỷ sản.

b. Sinh vật phù du

- Sinh vật phù du là động vật, thực vật sống trôi nổi trong nước.

- Chúng là nguồn thức ăn chính cho các loài thuỷ sản tự nhiên trong lưới thức ăn dưới nước.

- Thực vật phù du giúp ổn định hệ sinh thái môi trường nuôi thuỷ sản.

- Cung cấp oxygen hòa tan trong nước.

- Giảm các chất độc hại trong nước.

- Ngăn chặn sự phát triển của tảo sợi.

c. Vi sinh vật

- Vi sinh vật có lợi: Bacillus, Lactobacillus, Nitrosomonas, Nitrobacter,...

→ Phân giải thức ăn thừa, chất thải; chuyển hoá khí độc thành chất không độc.

- Vi sinh vật có hại: Pseudomonas, Aeromonas, Klebsiella, Enterobacter, Serratia, Vibrio, Proteus,... gây bệnh cho thuỷ sản.

- Vi khuẩn kị khí sinh khí độc \(NH_3^{}\) , \(H_2^{}S\) như Clostridium, Desulfovibrio, Methanocaldococcus, Methanosarcina…

- Phát triển quá mức vi sinh vật hiếu khí làm giảm oxygen hòa tan trong nước.

- Cần kiểm soát để giảm vi sinh vật có hại, tăng vi sinh vật có lợi trong nuôi thuỷ sản.

II. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG NUÔI THUỶ SẢN

1. Nguồn nước

- Nguồn nước là yếu tố quan trọng nhất trong nuôi thuỷ sản, quyết định đặc điểm thuỷ lí, hoá và sinh học.

- Ở Việt Nam có hai loại nguồn nước chính:

+ Nước ngọt: nước máy, nước ngầm, nước giếng, sông, suối, nước thuỷ nông với độ mặn < 5‰.

+ Nước biển ven bờ: nước biển, nước ngầm, nước ruộng muối với độ mặn ≥ 5‰.

- Mỗi nguồn nước phù hợp với nhóm thuỷ sản khác nhau.

2. Tính lưu động của nước 

- Nước trong nuôi thuỷ sản cần lưu động để duy trì cân bằng các yếu tố vật lí, hoá học và sinh học, giữ hệ sinh thái mở.

- Nước chảy (sông, suối,...) giúp thay đổi môi trường tự nhiên nhưng có thể làm trôi thức ăn thuỷ sản.

- Nước đứng (ao, hồ, đầm,...) lưu động chậm, dễ ô nhiễm.

→ Cần hỗ trợ lưu thông bằng bơm, sục khí, khuấy đảo hoặc thay nước.

3. Thổ nhưỡng

- Thổ nhưỡng bao gồm các yếu tố vật lí, hoá học, sinh học của đất.

→ Ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường nuôi thuỷ sản.

- Mỗi vùng có đặc điểm thổ nhưỡng riêng, tác động khác nhau đến tính thủy lí, hóa và thủy sinh của nước.

4. Thời tiết

- Thời tiết ảnh hưởng mạnh đến môi trường nuôi thuỷ sản qua nhiệt độ, mưa, nắng, gió, áp suất, độ ẩm, sương mù,...

- Biến đổi thời tiết tác động đến sự lưu thông nước, độ hoà tan oxy, chất hoà tan trong nước.

- Gió to làm tăng lưu động nước, ảnh hưởng tới hệ sinh thái.

5. Quy trình nuôi thuỷ sản

- Mỗi loài thuỷ sản có phương thức nuôi khác nhau.

- Mật độ nuôi hợp lí giúp cân bằng các yếu tố môi trường, tránh ô nhiễm và thiếu oxy.

- Quy trình nuôi dưỡng, chăm sóc ảnh hưởng lớn đến môi trường.

- Nếu không phù hợp, có thể gây thừa thức ăn và bệnh cho vật nuôi.