Andre Chenien đã nhấn mạnh đến những rung cảm thẩm mỹ của người nghệ sĩ. Tuy nhiên, một tác phẩm thực sự có giá trị đều phải là "một khám phá về nội dung, một phát minh về hình thức"(L.Lêônôp). Cái tài và cái tâm, "nghệ thuật" và "trái tim" đều là những nhân tố quan trọng để hình thành một tác phẩm thơ ca nổi tiếng và một nhà thơ vĩ đại. Trong hai yếu tố đó, cái tâm được coi là yếu tố cốt lõi để làm nên một tác phẩm nghệ thuật chân chính. Và, điều đó đã được kết tụ đầy đủ trong con người đại thi hào dân tộc Nguyễn Du.
Thơ là một hình thái nghệ thuật cao quý, tinh vi. Thơ thường chú trọng đến cái đẹp, đến hình thức thể hiện mang dấu ấn cá nhân của chủ thể sáng tạo. Bởi thế không tự nhiên mà người xưa cho rằng "thi trung hữu họa", "thi trung hữu nhạc". Tuy nhiên, "thơ trước hết là cuộc đời, sau mới là nghệ thuật" (Bielinxki). Một bài thơ hay không chỉ có hình thức nghệ thuật đặc sắc mà quan trọng, phải là những tình cảm, những rung cảm mãnh liệt, chân thành của người nghệ sĩ: "Nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ, trái tim mới làm nên thi sĩ" (Andre Chenien).
Thơ là một thể loại trữ tình có cấu trúc đặc biệt với mỗi câu thơ đều là sự sắp xếp ngôn ngữ một cách có dụng ý. Một câu thơ hay bao giờ cũng là sản phẩm của sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ đa nghĩa, hàm súc với thanh nhịp, nhạc điệu; giữa cách hiệp vần, ngắt nhịp với phối thanh. Những yếu tố nghệ thuật góp phần làm tăng vẻ đẹp hình thức cho câu thơ, làm tăng sức âm vang, lan toả cho bài thơ.
Có ý kiến cho rằng, để lột tả bản chất của họ Mã, Nguyễn Du chỉ cần một từ "tót". Ngay từ khi chưa bước vào cuộc mua bán người đọc vẫn nhận ra đó là một kẻ vô giáo dục, không đáng tin. Bởi vậy, nhiều nhà phê bình khẳng định: "Nguyễn Du có cái tài lột tả cái thần của nhân vật chỉ bằng một từ". Không chỉ lột tả chính xác cái thần của nhân vật, nhà thơ còn lột tả chính xác cái thần của cảnh vật:
Vì cái tài sử dụng ngôn ngữ mà "Truyện Kiều" đã trở thành "tòa lâu đài ngôn ngữ thi ca". Nhưng, cái tài của đại thi hào không chỉ dừng lại ở đó. Nghệ thuật chuẩn mực còn thể hiện trong nghệ thuật khai thác nội tâm, phân tích tâm lí nhân vật sâu sắc:
Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên…
Cũng là miêu tả tâm lí nhân vật nhưng có lẽ, tài năng tả cảnh ngụ tình của Nguyễn Du mới là mẫu mực:
Buồn trông ngọn nước mới sa.
Buồn trông nội cỏ rầu rầu.
Buồn trong gió cuốn mặt duềnh
"Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
"Kìa những đứa tiểu nhi tấm bé
Lấy ai bồng bế xót xa
"Sống đã chịu một đời phiền não.
"Đau đớn thay phận đàn bà
Xót thay đào lý một cành
"Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!
"Khi sao phong gấm rủ là
Mặt sao dày gió dạn sương
Nguyễn Du đau cho đời nàng, trái tim quặn thắt trước cuộc đời nàng phải rơi vào bất hạnh, vào cảnh ô nhục "thanh lâu hai lượt thanh y hai lần". Biết bao lần cõi lòng tan nát nhưng vẫn hết mực trân trọng:
"Một hai nghiêng nước nghiêng thành
"Nhớ ơn chín chữ cao sâu
"Chém cha cái kiếp má đào.
"Phong vận kì oan ngã tự cư."
Từ những cảm thương cho bi kịch nàng Tiểu Thanh, Nguyễn Du bắc nhịp cầu giao cảm để tự thấy mình là người cùng hội cùng thuyền với những phận tài hoa bất hạnh. Từ nỗi thương người, từ tiếng khóc thương đời, Nguyễn Du cất lên tiếng khóc thương mình. Thương người gắn liền với thương mình, chủ nghĩa nhân đạo đã thấm nhuần và đạt đến đỉnh cao trong trang thơ của đại thi hào. Không một tác phẩm và tác giả cùng thời kỳ thậm chí đến tận bây giờ lại có thể viết và viết về nỗi đau người gắn với nỗi thương mình sâu sắc đến thế. Chỉ có thể là Nguyễn Du, là một nhà nhân đạo vĩ đại mới nhận ra giá trị của bản thân, mới đau nỗi đau của chính mình khi tài năng, nhân phẩm, giá trị bị vùi dập.
Một tác phẩm thực sự có giá trị phải là sự kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức, giữa nghệ thuật và trái tim. Nhà thơ phải có một trái tim đa cảm, tinh nhạy, phải biết yêu thương con người, biết đấu tranh với cái xấu, cái ác đồng thời phải gắn bó với cuộc đời "thơ chỉ bật ra trong tim khi cuộc sống đã thật đầy". Một nhà thơ chân chính phải ngày ngày lao động nghệ thuật hăng say, bền bỉ nghiêm túc và sáng tạo, cần cù như những con ong bay xa đem về hương phấn tái tạo tài tình để phấn hoa trở thành mật ngọt. Nguyễn Du là một người như thế. Mỗi câu thơ đều được viết bằng một ngòi bút thiên tài và một trái tim nhân đạo vĩ đại nên thơ văn của ông có sức sống lâu bền trong lịch sử văn học dân tộc, trong tâm hồn mỗi người Việt Nam.
<p dir="auto" style="box-sizing: border-box; cursor: url(" data:image="" png;base64,ivborw0kggoaaaansuheugaaacaaaaagcayaaabzenr0aaaaaxnsr0iars4c6qaaa3tjrefuwee9ln9olhucx1="" f537ng1k421zhncgt0abdsx8i4thf5cciwhm="" wuwqtqujbqoinwmkisg6hc47awpetcvfjlookbvsxnuouza2j1tz5s8ng92v7fng92i7rwnec="" fcvn8+z+f7fb2+7++p5xfvn3x="" 1bxytiu="" c5azpue35rmjvlipjx04tkvwwwgvwsuqph="" n00h4sqv0h4x20t42d3ddjgcjz7="" fmv8s0wkady6pdvj6uq2id7zhcx="" sma+jwqikeh48sohfj0hp3sfkj7zmwmkogaiorcz4lnaewv417k="" wz1lijgikeh0itg5="" a1isfgr3udmlcvcbbqzpok7="" frdybilsxzijif8vmaik35tgt1="" jqx15zkskjacgwlclnkeiwjanmrjjc8ql+muqls8gjrwqzjiwjkcg+itdaas0rfelkrkgbztezkuxi6abiif866r094c6cy20ibd6sibc7f5c4hxn96qqkb4za1nkygqawomjbcnjnhytzv2zw309fym0bbqwtusutkcqxxy++hhra8kloxipl8fmuozgz9hoxekkdyhb5vnvnyjhiocukuj9hyfxj+gsn3q6kl6cyhddamccakmhtpeoylihuwxsvtaakynq+m1hv+x9xhl494fkxqdaqovons83spyhjjze6hgicmdacvvxibhgf2vvmocktf4haf+b6bj79ytiyti4rbm8ox3opy="" h1tdkd6prd2rdolxjarsp0vyw3lf9+4qogrjznqh="" jri="" unnjatz1l0dzownurm1hwpkb+zrknjbhymye2h8r6s="" gh93g62ivb+voxmmuwxkoyvams30posocd9l0hqg7awcuq93ms9skc9nij5qjfzcxnwmpxjrcalgnz="" hbj15on4x4ets+af03atspuy2cswb1sf+ooohgtejp9fyae+8krbwgzvydzmuj7bl1twt1lcslmje5p6hzwln9zuywvmx6jt2cqw7xhw9vdzelk0jym="" h1a2ydc5n1m6wbp1mris+osxvstie5gtp7i8i64jnpfzp7sl8ibu1pli2pvha41rsse1cjn6+xu="" iqamhfhwdfgj9h+76ympbe7krbl2zeok+petg8s8vvzp4="" urk29dm39hxvtvxihlthql="" yccrtqjnidwk523imew864km+="" wcmsmownygp="" waaaabjru5erkjggg="=")" 0="" 0,="" auto;="" margin:="" 0px="" 1.75em;="" padding:="" 0px;="" border:="" font-variant-numeric:="" inherit;="" font-variant-east-asian:="" font-stretch:="" font-size:="" 14px;="" line-height:="" font-family:="" "helvetica="" neue",="" helvetica,="" roboto,="" arial,="" sans-serif;="" vertical-align:="" baseline;="" text-rendering:="" optimizelegibility;="" color:="" rgb(0,="" 0);="" text-align:="" justify;"="">Thơ ca là nơi neo đậu của tâm hồn, là điểm tựa của cảm xúc, là nơi để người nghệ sĩ trải lòng kí thác tâm sự, giải phóng những cung bậc cảm xúc mạnh mẽ nhất và là nơi để những tài năng thực sự được thỏa sức bay bổng. Cho nên, "Thế giới được tạo lập không phải một lần mà mỗi lần người nghệ sĩ độc đáo xuất hiện thì lại một lần thế giới được tạo lập" (M.Proust). Đến với thế giới ấy, tâm hồn con người trở nên phong phú, tốt đẹp, thanh lọc và cao thượng hơn, trong sáng hơn. Thiếu thế giới của văn nghệ, "không gì có thể trở thành chính nó".
Bình luận (0)