Nguyễn Nhật Ngọc Vân - Bài văn số 198

Trên đời không gì vĩ đại bằng con người, trong con người không gì vĩ đại bằng tri thức. Chính nhờ việc biết tích lũy tri thức qua hàng trăm triệu năm, không ngừng sàng lọc và bồi tích nó, con người đã từng bước thống trị và làm thay đổi thế giới này. Khẳng định sức mạnh của tri thức, Lênin nói rằng: “Tri thức là sức mạnh; ai có tri thức, người đó có sức mạnh”.

Tri thức là toàn bộ hiểu biết của con người từ xưa đến nay về thế giới xung quanh, được ghi chép bằng văn tự vào trong sách vở, được truyền tụng từ người này sang người khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hiểu đơn giản, tri thức là những dữ kiện, thông tin, sự mô tả hay kĩ năng có được nhờ trải nghiệm hay thông qua giáo dục.

Tri thức đã xuất hiện từ rất lâu và nó luôn tồn tại, phát triển song song cùng với con người. Từ một con vượn như hàng ngàn loài động vật khác, ta dần tích lũy kĩ năng, nhận thức để hái lượm rồi săn bắt, để tạo ra lửa rồi dao kéo. Từ việc thờ cúng thần sông, thần núi, ta đã biến nó trở thành những nhà máy thủy điện phục vụ cho đời sống con người. Nhờ sức mạnh của tri thức, nhân loại ngày nay đã có thể bay như loài chim, hô mưa gọi gió, đến những vùng đất xa xôi hay thậm chí là du hành ra vũ trụ, những điều mà khi xưa được xếp vào trong giả tưởng.

Thế giới ngày càng phát triển, kho tàng tri thức ngày một dâng lên. Nếu không muốn là thành phần thụt lùi, nếu không muốn trở thành “vượn cổ” trong một thế giới văn minh, chúng ta không còn con đường nào khác ngoài việc học, trau dồi kiến thức, tích lũy kinh nghiệm. Để từ đó có thể hòa nhập với thế giới. Hầu hết các quốc gia ngày nay đều hiểu rõ về giá trị của tri thức. “Đưa giáo dục lên hàng đầu” là khẩu hiệu của mỗi đất nước.

Vị lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh từng nói: “ non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có thể sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, đó là nhờ vào phần lớn công học tập của các cháu.” Giáo dục trong nhà trường là bước đầu tiên đưa con người tới gần hơn với tri thức, giúp con người hiểu rõ tầm quan trọng mà tri thức mang lại.

Thực trạng hiện này, nhìn chung các học sinh sinh viên trên mọi miền đất nước đã có cài nhìn đúng đắn về giá trị của tri thức. Các bạn học với niềm say mê về tri thức nhân loại. Tích cực tìm tòi học hỏi, không ngừng trau dồi kiến thức, kĩ năng ở nhiều lĩnh vực. Một thế hệ học sinh sinh viên năng động, sáng tạo là hình ảnh chúng ta có thể thấy được ở các trường học hiện nay.

Bên cạnh đó cũng không ít thanh thiếu niên có cái nhìn lệch lạc, đánh giá sai về sức mạnh của tri thức. Họ học hành chống đối, xem việc tích lũy tri thức là việc làm không cần thiết. Ngoài ra còn một số thành phần có cái nhìn hạn hẹp, đề cao giá trị đồng tiền mà quên đi tầm quan trọng mà học vấn mang lại. “Học để thi”, “học để có tấm bằng đẹp”, “học để có được một công việc nhàn hạ sau này” là những câu nói của không ít các bạn học sinh, thậm chí là một số thầy cô trong nhà trường. Chính vì thế mà khi ra trường, khi có được một công việc ổn định, họ đã quên đi tri thức, quên đi việc mình vẫn cần phải học, vẫn cần đọc và trau dồi kiến thức.

Vì kiến thức là vô tận. Dừng việc học có nghĩa là chúng ta đã dừng phát triển bản thân. Dừng việc học có nghĩa là chúng ta đang thụt lùi so với vòng xoay của thế giới. Giá trị của tri thức là điều chúng ta không cần phải bàn cải. Tuy nhiên, tiếp nhận tri thức như thế nào và vận dụng chúng ra làm sao không phải bất kì một ai cũng biết. Đừng biến bản thân thành “ếch ngồi đáy giếng”, tự cao tự đại khi sở hữu được một phần tri thức nhỏ bé.

Lĩnh hội tri thức là một chuyện, nhân biết và đưa nó vào đời sống lại là một hành trình khác. Khoảng cách xa nhất là khoảng cách từ bộ não đến cánh tay của mình. Hãy là một người thông thái, biết trau dồi kiến thức và rèn luyện chúng mỗi ngày. Chắc rằng tri thức sẽ tô vẽ lên cuộc sống của bạn nhiều điều thú vị. Bởi tri thức là sức mạnh nên hãy để sức mạnh đó đưa mỗi chúng ta ra xa hơn ranh giới của bản thân mình. 

Cách từ lâu đã trở thành người bạn đồng hành của con người trên con đường chinh phục tri thức. Sách mở ra trước ta những chân trời mới, là chìa khóa giúp ta đi đến thành công. Nhận thức rõ về vai trò và tầm quan trọng của sách, M. Gorki cho rằng: “Hãy yêu sách, nó là nguồn kiến thức, chỉ có kiến thức mới là con đường sống.

Sách gắn liền với quá trình văn minh phát triển của loài người. Từ tiền thân thô sơ, mộc mạc đầu tiên là chữ được khắc trên thẻ tre, mai rùa, sách dần trở thành kho tàng khổng lồ- nơi lưu giữ vốn tri thức, kinh nghiệm phong phú của nhân loại. Chính vì thế, M. Gorki mới khuyên chúng ta nên yêu quý và trân trọng sách. Đó chính là trân trọng những thành tựu, kiến thức mà người xưa đã cố công tích lũy và để lại, nhờ có nó, chúng ta mới có thể tồn tại và phát triển như ngày hôm nay.

Lời khuyên của M. Gorki vô cùng đúng đắn dù trong bất kỳ thời đại nào. Sách là nơi lưu trữ biển kiến thức mênh mông của nhân loại. Nhờ có sách, ta biết được những việc xảy ra trong quá khứ, về lịch sử hào hùng của dân tộc. Sách cũng dẫn ta đi chu du khắp mọi nơi trên thế giới, tìm hiểu về địa Lý, truyền thống, văn hóa của các dân tộc. Sách cung cấp cho ta những hiểu biết về đời sống tự nhiên phong phú, những kỹ năng cần thiết trước khi bước vào đời. Những kiến thức ấy luôn cần trong bất cứ hoàn cảnh nào để ta có thể giải quyết mọi khó khăn, vấn đề trong cuộc sống, đủ tự tin, vững vàng trước mọi phong ba bão táp của cuộc đời. Thế mới thấy, kiến thức chính là “con đường sống”, mà mọi tri thức thì đều được tích trữ trong sách từ đời này sang đời khác. Sách không chỉ là một người thầy mà còn là một người bạn. Những khi buồn bã, khổ đau hay bế tắc, tìm đến sách, những người bạn đáng tin cậy ấy sẽ cho chúng ta những lời khuyên quý giá, cổ vũ, động viên để ta tiếp tục tiến lên phía trước. Chẳng phải vì thế mà từ cổ chí kim, các bậc học giả, hiền triết, các nhà vĩ nhân đều khuyên chúng ta nên đọc sách đó hay sao. Lê Quý Đôn từng nói: “Mỗi quyển sách là một hũ vàng”. Victor Hugo thì cho rằng: “Chính từ sách mà những người khôn ngoan tìm được sự an ủi khỏi những rắc rối của cuộc đời”. Con đường dẫn tới thành công đòi hỏi nhiều yếu tố, và một trong số đó, không thể không kể đến việc đọc sách.

Từ lời khuyên của M. Gorki, chúng ta cần phải có nhận thức cụ thể, rõ ràng về việc đọc sách. Đọc sách là để lấy kiến thức, lấp đầy những chỗ trống của bản thân, hoàn thiện chính mình. Vì vậy, chúng ta phải yêu quý, trân trọng những cuốn sách, nuôi dưỡng cho mình niềm đam mê đọc sách. Bên cạnh đó, giống như chọn bạn mà chơi, ta phải biết chọn sách mà đọc. Không phải cuốn sách nào cũng đáng để ta học hỏi và quý trọng. Đó là những cuốn sách chứa nội dung không lành mạnh, làm suy thoái đạo đức, héo mòn tâm hồn, khiến ta có nhận thức lệch lạc, bị tiêm nhiễm những thói xấu xa và lòng đố kỵ. Ta cũng nên phê phán những người không biết coi trọng sách vở hay đọc sách chỉ như một vật trưng bày, để tỏ ra là mình hay chữ.

“Sách không chỉ là sách, chúng là cuộc sống, là trái tim và hạt nhân của những thời đại đã qua, là lý do mà con người lao động và chết, là cốt lõi và tinh hoa của bao cuộc đời”. Sách chính là ngọn đèn soi sáng cho ta đi đến văn minh nhân loại. Nhờ có sách, cuộc sống của chúng ta mới thêm phong phú và giàu ý nghĩa.