Nhà thơ Nga Ixaep có viết "Cuộc sống trong ngôn từ lâu dài hơn chính bản thân đời người". Đó là lời khẳng định giá trị bất diệt của những áng văn chân chính mà "Vợ chồng A Phủ" là một ví dụ điển hình. 

  Tô Hoài là một trong những cây đại thụ của nền văn học hiện đại Việt Nam. Nhắc đến văn của ông là người ta nhớ đến ngay miền núi Tây Bắc - một trong những đề tài được ông khai thác thành công bậc nhất trong sự nghiệp cầm bút của mình. Nhờ những chuyến đi đến Tây Bác đã truyền cho nhà văn nguồn cảm hứng mạnh mẽ để chắp bút nên "Vợ chồng A Phủ" - món quà phúc đáp cho tình cảm của những con người đáng mến nơi núi rừng Tây Bắc. Tác phẩm gây ấn tượng với người đọc ở giá trị nội dung được chia làm hai khía cạnh hiện thực và nhân đạo. Về giá trị hiện thực, ta thấy thấy được số phận khổ đau, bất hạnh của những người lao động nghèo khổ như Mị, như A Phủ được xây dựng, khắc họa rõ nét. Đồng thời là chế độ thực dân phong kiến với những hủ tục, thần tục lạc hậu và cường quyền có sức mạnh tuyệt đối chi phối cuộc đời, số phận của con người nơi này. Nhưng tỏa sáng hơn cả là giá trị nhân đạo. Qua số phận đáng thương của cô Mị, Tố cáo xã hội thực dân phong kiến đã đẩy người dân vào bước đường cùng, khiến họ trở thành một cỗ máy, thành nô lệ. Cùng với đó, nhà văn cũng thể hiện niềm cảm thông, đau xót của Tô Hoài khi chứng kiến khát vọng, nhân quyền của con người bị chà đạp. Mị và A Phủ phải sống cuộc đời của những kẻ nô lệ, cuộc sống không bằng con trâu, con ngựa, bị đối xử một cách tàn bạo, bị bóc lột một cách dã man. Tác phẩm như một khúc tráng ca ca ngợi sức sống tiềm tàng, mãnh liệt của con người ngay cả trong hoàn cánh khắc nghiệt nhất. Mị dù "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa" nhưng vẫn muốn được đi chơi trong đêm tình mùa xuân, vẫn khao khát có hạnh phúc gia đình, khao khát được giải phóng khỏi ngục thất cuộc đời mình. Còn A Phủ, dù bị bắt làm nô lệ cho nhà Thống lí nhưng vẫn không hề đánh mất đi sự tự do vốn có của mình. A Phủ vẫn sống một cách phóng khoáng, yêu đời và khao khát sống một cách mãnh liệt. Thành công của một tác phẩm không thể bỏ qua được yếu tố nghệ thuật. Trong truyện ngắn, Tô Hoài bằng tài năng của mình khiến cốt truyện cuốn hút hơn bao giờ hết nhờ nghệ thuật kể chuyện sinh động, cách kể chuyện khéo léo, kho từ vựng giàu có và phong phú. Đặc biệt là nghệ thuật miêu tả tâm lí đặc sắc chân thực thông qua những hình ảnh đầy ý nghĩa. Điều tôi ấn tượng nhất với câu chuyện chính là sức sống tiềm tàng của Mị dù trong hoàn cảnh nào cũng không biến mất chính nó dã dẫn cô đến với ánh sáng của tự do giải cứu chính mình.